(tác phẩm bestseller Sự suy tàn của tinh thần Mỹ) khi bước vào Đại học
Chicago những năm 1940 nhận xét rằng “Đời sống đại học Mỹ đang được
cách mạng hóa bởi tư tưởng Đức.” Henri Peyre, giáo sư ngôn ngữ Mỹ,
nhận định “Trong nhiều phương diện, đời sống trí thức Mỹ hôm nay gần
với Đức hơn là với Anh.” Leo Strauss, nhà triết học chính trị Mỹ gốc Do
Thái Đức di tản, thầy của Allan Bloom, nhận xét: “Đó không phải là lần
đầu tiên mà một quốc gia, bị đánh bại trên chiến trường, và xóa sổ như
một thực thể chính trị, đã cướp các thành quả ngoại hạng của những kẻ
chiến thắng bằng cách áp đặt lên họ cái ách tư tưởng của nó.” Chiến thắng
trong chiến bại, văn hóa Đức làm một cuộc ‘báo thù’. (W. Lepenies)
Nói những chuyện trên để hiểu hơn bức tranh về ảnh hưởng của văn
hóa Đức. Câu chuyện tương tác văn hóa giữa Mỹ và Đức không dừng ở
đây, mà còn tiếp tục một cách thú vị, nhưng là điều sẽ vượt khỏi khuôn
khổ quyển sách này.
***
Từ 1870 trở đi, Đức bước vào vai trò lãnh đạo cuộc cách mạng công
nghiệp (thứ hai) ở châu Âu, được xây dựng trên các công nghệ gốc khoa
học (science-based). Các công nghệ mới bao gồm hóa chất tổng hợp, ánh
sáng điện, năng lượng điện, xe hơi, kỹ nghệ lạnh, và những thứ khác, óc
tò mò, nghiên cứu khoa học thuần túy của các đại học, phòng thí nghiệm
đại học, biến thành động lực mới của sản xuất hàng hóa. Nền khoa học
Đức ngay từ đầu không được thiết kế để hỗ trợ công nghiệp gốc khoa học,
nhưng cuối cùng đã nâng cấp tất cả các ngành công nghiệp vượt bực.
Điều đó minh họa sự nhìn xa thiên tài của Wilhelm von Humboldt.
Thế kỷ 19 là thế kỷ loài người đẩy lùi bệnh tật quyết liệt, những bệnh
hiểm nghèo như bệnh than, bệnh lao, dịch tả, dịch hạch, mà người Đức có
công rất lớn. Từ giữa thế kỷ các lý thuyết và hệ thống chữa trị của ngành
y tế cũ được làm quen với phương pháp khoa học mới, áp dụng vật lý,
hóa học và tất cả các môn khoa học tự nhiên để nâng cao.
Ngành sinh lý học phát triển từ cuối những năm 1820 đã cách mạng
ngành y học. Tế bào được nghiên cứu như một đơn vị căn bản của sự
sống (nhà động vật học Schwann, và thực vật học Schleiden). Johannes
