***
Một trong những sự kiện lịch sử thế giới của thế kỷ 19 là cuộc phát
triển vĩ đại của các ngành khoa học đã làm thay đổi sâu sắc thế giới, và
người Đức đã có những đóng góp rất to lớn. Nhà sử học Thomas
Nipperdey cho rằng cuộc cách mạng khoa học tự nhiên của thế kỷ 19 còn
có tầm ảnh hưởng quan trọng hơn cả cuộc cách mạng thiên văn gây ra bởi
Kepler, Galilei và Newton thế kỷ 17. Không phải Alexander Đại đế, hay
những người La Mã, hay Napoleon, mà các nhà khoa học tự nhiên và
công nghệ mới là những người chinh phục cả thế giới.
Nước Đức năm 1800 tụt hậu về khoa học và y học, nhưng đến giữa thế
kỷ 19 đã trở thành tiên phong. Cho đến năm 1830 những người trẻ tài
năng của Đức đi ra nước ngoài đến những nơi như Paris, London, nhưng
những năm sau đó người nước ngoài, nhiều nhất là sinh viên Mỹ, lần lượt
đổ vào Đức, đặc biệt vế Berlin, đặc biệt là sự trở về Berlin của nhà khoa
học hàng đầu Alexander von Humboldt từ Paris. Người Đức đã tạo được
một sự công nhận của thế giới, Weltgeltung, trên các lĩnh vực khoa học, tự
nhiên lẫn nhân văn, và giáo dục đại học, bên cạnh văn học, âm nhạc và
triết học là truyền thống của họ.
Giới trí thức và trung lưu Đức lúc đầu ủng hộ cuộc Cách mạng Pháp,
cho đến giai đoạn khủng bố khi vua Louis XVI bị chém đầu. Sự khó chịu
tăng lên với sự chiếm đóng Đức của Napoleon, làm gia tăng tinh thần
quốc gia. Người Đức quyết định không đi theo con người của cách mạng
Pháp. Thay vào đó họ muốn làm một cuộc cách mạng khác: Cách mạng
tinh thần, bằng giáo dục và khoa học, “lấy những giá trị tinh thần để bù
đắp những tổn thất vật chất”. Trong cái bóng của sự bại trận, người Đức
muốn tạo cho mình một thế giới tinh thần (Geisteswelt) mới, mà ở đó -
theo tinh thần Tân nhân văn - sự tinh luyện (Veredelung) của chính mình
được ngưỡng mộ như một định luật đạo đức, và Bildung là con đường tự-
xây dựng mình (Selbstformung).
***
Cuộc cách mạng giáo dục đại học, đôi khi còn được gọi là cuộc cách
mạng Humboldt, truyền bá mô hình đại học nghiên cứu ra toàn thế giới,
