các ý nghĩ thầm kín và những mong muốn của người Nhật giờ đây đã được
phơi bày giữa thanh thiên bạch nhật. Những gì họ chưa dám nói công khai,
bây giờ đã được viết lên giấy trắng mực đen rồi. Nhận thức rõ những tác
động của cuốn sách, Morita đã lùi một bước: ông phủ nhận những trang viết
của ông trong bản dịch chính thức tiếng Anh là do một nhà xuất bản Mỹ
mua lại. Mặt khác, ông né tránh mọi công kích công khai. Khi tôi đề nghị
được gặp ông ở Tokyo, ông đòi tôi đưa trước một loạt câu hỏi. Tôi đã thật
thà trình bày tất cả những câu hỏi mà thực lòng tôi muốn đặt ra với ông, tất
cả xoay quanh khát vọng muốn thống trị thế giới của nước Nhật. Cuộc
phỏng vấn đã bị từ chối. Tùy viên báo chí của ông cho sứ quán Pháp ở
Tokyo biết rằng những câu hỏi đó không liên quan gì đến những hoạt động
của hãng Sony, câu trả lời là thoái thác. Khi nói chuyện trên điện thoại, ông
này giải thích cho tôi rằng Akio Morita không phải là “một Nhật Bản đại
nhân”. Bằng một giọng nói lịch sự nhưng kiên quyết, ông nói thêm: “Ông
Morita không quan tâm đến chính trị - ông ấy là một nhà kinh doanh”.
Người Nhật trả lời
Để hiểu một tình hình từ trong bản chất, phải hiểu tất cả các trạng thái
của nó. Tấm huân chương nào cũng có mặt trái của nó. Nước Nhật đương
đại cũng vậy. Nước Nhật có muốn thống trị thế giới không ? Một số người
cho đó là điều tất nhiên. Một số khác lại cho đó là một ý nghĩ quái gở.
Không thể có ý kiến, càng không thể đưa ra phán đoán nếu không hiểu
người Nhật nói gì về vấn đề đó. Chính vì thế, tôi nhất thiết phải hỏi ý kiến
một số nhân vật Nhật Bản đang hoặc đã giữ một số trọng trách trong giới
kinh tế, tài chính, thương mại, chính trị và xã hội của bàn cờ Nhật Bản. Mẫu
chọn chắc là khó tiêu biểu... Hơn 20 nhân vật, dẫu hiện đang là những diễn
viên hàng đầu ở Nhật Bản cũng không thể nói thay cho 120 triệu người
Nhật. Được chắt lọc trong thời gian tôi sống ở Nhật, mẫu chọn này cũng
không thể có giá trị phổ biến. Một cách khiêm tốn, nó chỉ có thể trình bày
một mảng ý khiến phản ảnh quan điểm hoặc của chính phủ, hoặc của xã hội
Nhật. Bằng thứ ngôn ngữ khi thì bình dân, khi thì ứng khẩu bất ngờ, đôi khi
lại biểu lộ sự kinh ngạc hoặc giận dữ, nhưng nói chung đều là những phát
biểu bình tĩnh: những dòng dưới đây chỉ có tham vọng duy nhất là dành
diễn đàn cho người Nhật để - nếu có thể - làm rõ thêm một thực tế đang
khiến cả thế giới lưu tâm đặt vấn đề.
Kato Shuichi : nước Nhật là đứa con hoang đàng
Kato Shuichi, giáo sư đại học Tokyo, giám đốc Thư viện quốc gia Tokyo
- một nhân vật nổi tiếng ở Nhật Bản. Là một trí thức cánh tả uyên bác và có
nhiều ảnh hưởng, ông là một trong số các giáo sư đại học của Nhật Bản đã
đi chu du thế giới nhiều nhất. Thường được các trường đại học nổi tiếng
mời, ông đã bao lần thuyết trình về đề tài nước Nhật đương đại. Cuộc trao
đổi của chúng tôi diễn ra bằng tiếng Pháp. Có thể dùng cả tiếng Anh
.
Kato
