không ? Đó là một câu hỏi khá phức tạp. Song một khi đã có quyết định
công nhận Bắc Kinh, thì việc thực hiện nó lại rất dễ: chỉ cần mua vé khứ hồi
Bắc Kinh - Tokyo là đủ ! Bởi vậy, Nhật Bản là một đại cường quốc về kinh
tế công nghệ, nhưng là một tiểu quốc trên lĩnh vực chính trị quốc tế. Sự
tương phản là cực kỳ lạ lùng”.
Người Nhật, những con vật kinh tế
Tôi lưu ý Kato Shuichi về những cố gắng gần đây trong lĩnh vực ngoại
giao của Nhật Bản vượt qua cái ô giám hộ của Hoa Kỳ, để hình thành mọt
đường lối đối ngoại của riêng nước Nhật. Ý định này biểu hiện đặc biệt rõ
trong việc tìm kiếm giải pháp hòa bình cho cuộc xung đợt ở Kampuchia,
trong việc bình thường hóa quan hệ với Bắc Triều Tiên. Tuy nhiên, con
đường đi đến sự già dặn về chính trị dường như còn dài và khúc khuỷu. Đến
độ người Trung Quốc còn quen đánh giá người Nhật là những “Jingji
dongwu”, những con vật kinh tế tầm thường. Kato đáp:
“Đúng vậy. Ở chỗ chúng tôi thường quen nghĩ đến kinh tế trước tiên.
Người Trung Quốc nói như vậy là có lý của họ. Thậm chí ở từng cá nhân
cũng vậy thôi. Cao hơn thì nghĩ đến kinh tế, hoặc tệ hơn thì chỉ nghĩ đến
tiền ! Những hiện tượng đó chẳng những liên quan đến hoàn cảnh mà đến
cả tập quán. Trước chiến tranh, vào năm 1930, người ta chỉ nghĩ đến quân
sự. Bây giờ người ta chỉ nghĩ đến kinh tế. Người Nhật có tâm lý kì cục là
mỗi lúc chỉ nghĩ đến một chuyện mà thôi (Kato cười). Nhiều khi như thế
cũng đáng sợ thật. Hơn nữa, tự lâu đời nước Nhật là một xã hội hướng về
tập thể. Một xã hội duy tập thể, trong đó mọi người đều ứng xử giống nhau
trong cùng một khuôn khổ. Tất nhiên, từng cá nhân thì khác nhau. Nhưng
tất cả mọi người chấp một khuôn khổ. Thậm cí người ta không hề nghĩ đến
việc bài bác cái khuôn khổ hiện có nữa. Cho nên, khi ở Bắc Kinh, người
Trung Quốc gặp một người Nhật chỉ biết nghĩ đến kinh tế, thì cho là người
đó tiêu biểu của phần đông Người Nhật !
“Một số người Nhật thuộc tầng lớp ưu tú, một số tri thức thì khác. Nhưng
nói chung, xu hướng chính là hòa trộn vào xã hội tập thể. Không phải chỉ có
xã hội Nhật Bản mới chỉ nhằm một mục tiêu duy nhất, mà trong giàn giao
hưởng lớn này, tất cả mọi người đều có đều hướng về một mục tiêu duy
nhất. Bởi vậy, xã hội Nhật Bản tỏ ra khá hiệu quả trong việc đạt được mục
tiêu là điều dễ hiểu, nhất là khi mục tiêu đó là kỹ thuật hoặc công nghệ !
Ngoài ra, còn lại thì... Một số nhà lãnh đạo, một số quan chức cao cấp, kể
cả trong đảng bảo thủ cầm quyền, đều đã ý thức được điều đó. Họ thiếu một
đường lối đối ngoại, trong khi nước Nhật có cả một sức mạnh kinh tế và
công nghệ trên trường quốc tế. Họ nhận thấy một tình thế như thế là không
thể kéo dài được. Cần phải làm một cái gì đó. Họ cảm thấy cần phải có một
đường lối riêng của Nhật Bản mà hiện nay họ chưa có. Bởi vậy, họ đã tiến
hành một số sáng kiến hiểu như vấn đề CPC. Cho đến nay, nước Nhật
