Chúng tôi còn có thể duy trì ưu thế này trong vài năm nữa. Chúng tôi đang
dẫn trước các ông. Chúng tôi đã tiến hành tốt việc thích nghi với hoàn cảnh
mới, với việc ứng dụng các cải tiến công nghệ mới. Nhưng, ông biết đấy, cơ
may của chúng tôi đã ở về phía sau. Nó không còn mang lại hiệu quả tốt đối
với nền kinh tế Nhật. Đã hết rồi cái thời hạ giá dầu thôi, vốn tạo nhiều thuận
lợi cho chúng tôi về kinh tế. Chúng tôi cũng còn gặp may, nhưng chúng tôi
đã trở lại hoàn toàn cảnh bình thường. Vâng, đúng thế... Chúng tôi còn khá
mạnh và tiếp tục còn mạnh, và chúng tôi đã nắm giữ được xu thế phát triển
kinh tế trên thế giới. Nhưng những điều kiện thành công của chúng tôi trước
đây thì nay không còn tác động như trước nữa”.
Xã hội già nua nhất thế giới
“Còn nhược điểm chủ yếu của chúng tôi, vắn tắt đó là tình trạng đầu cơ
tín dụng, đầu cơ địa ốc. Chính sách tiền tệ và tài chính của chúng tôi có
nguy cơ gây ra lạm phát. Theo nghĩa đó, tôi cho rằng việc hạ tín dụng từ
cuối năm 1989 không nhất thiết là một điều xấu. Đó là một sự sửa sai cần
thiết, một sự điều chỉnh lành mạnh. Tuy nhiên, giá nhà đất cứ tiếp tục tăng.
Hiện tượng này gây căng thẳng xã hội. Nước Nhật may mắn biết đến một
xã hội bình quân, ở đó mỗi người đều cảm thấy mình ở vào tầng lớp trung
lưu. Điều trước đây rất có lợi cho sự phát triển kinh tế thì nay đang trở
thành vấn đề. Đó là một những nhược điểm của chúng tôi. Một nhược điểm
khác có ảnh hưởng cơ bản hơn, đó là cơ cấu dân số. Đến đầu thế kỷ sau,
chúng tôi sẽ là một xã hội già nhất thế giới. Người Nhật trong tuổi lao động
sẽ phải gánh nặng thêm: số người già về hưu sẽ nhiều hơn. Liệu chúng tôi
có thể sản xuất đủ để đáp ứng nhu cầu của những người già ấy không? Tôi
không biết”.
Có phải nước Nhật đang dẫn đầu mọi lĩnh vực? Makoto Kuroda nói:
“Chắc là không. Chẳng hạn, chúng tôi rất lạc hậu trong lĩnh vực không
gian. Trong lĩnh vực vũ khí cũng vậy. Vì chúng tôi cấm xuất khẩu vũ khí,
thị trường chúng tôi bị co hẹp và chúng tôi cũng không sản xuất cái gì ra
hồn trong lĩnh vực này. Lĩnh vực hàng không cũng không phải là thế mạnh
của chúng tôi. Để khắc phục sự chậm trễ trong lĩnh vực này, chúng tôi phải
đầu tư lớn. Người Mỹ và người Châu Âu các ông đi trước chúng tôi trong
các lĩnh vực đó. Nhưng, chúng tôi đang muốn đuổi kịp các ông. Chúng tôi
đã tiến hành các chương trình hợp tác với Mỹ và Châu Âu. Nhưng ở đây,
mục tiêu của chúng tôi không phải là dẫn đầu, mà chỉ đơn giản là khắc phục
tình trạng chậm trễ của chúng tôi”.
Tôi đường đột đặt một câu hỏi mà nhiều nhà công nghiệp phương Tây đã
đặt ra: phải chăng những nhà kinh doanh lớn của Nhật thương lượng với
nhau để phân chia “cái bánh thị trường thế giới”, nhằm tránh một cuộc đụng
đầu tiêu diệt lẫn nhau? Nói cách khác, phải chăng ở Tokyo người ta có ý
