“Khi trung thực hồi tưởng lại những ngày ấy, tôi thường thấy nẩy ra hình
ảnh so sánh giữa Hoa Kỳ và Nhật Bản, giống như một giáo sư đang xoa
đầu một cậu bé học sinh thần đồng đang học ở cấp I hoặc cấp II. Từ một đất
nước với một nền văn hóa hoàn toàn khác lạ và bị đánh ngã trong chiến
tranh, cậu bé ấy đã học tập một cách say mê và đã đạt được điểm cao. Đó
chính là lý do vì sao các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ luôn quan sát chúng tôi
[8]
Nhưng, cũng từ đó, David tí hon đã cả gan đương đầu và đã quật ngã
chàng khổng lồ Goliath. Goliath đang giẫy chết và đã nhận ra David.
Những phát minh lớn về vật lý đều được thực hiện ở châu Âu. Chính ở
đây đã xuất phát các định luật về âm thanh, về điện, về điện từ. Những ứng
dụng của chúng ở cuối thế kỷ trước và đầu thế kỷ này là điện tín, điện thoại,
vô tuyến điện thoại và vô tuyến truyền hình. Nhưng lịch sử cận đại đã phải
ghi nhận hầu hết các phát minh về điện tử hiện đại từ sau chiến tranh thế
giới lần thứ hai là phần công lao của Hoa Kỳ. Trên cơ sở các phát minh ấy
đã diễn ra cuộc cách mạng lần thứ nhất, mà nếu không có nó, sẽ không có
gì trở nên hiện thực cả: đó là sự ra đời của transistor. Được phát minh vào
năm 1948, transistor có chứa một lượng tí hon chất germanium, silicium
hoặc một thể nào đó có khả năng bán dẫn. Nó cũng thực hiện các chức năng
hệt như bóng đèn điện tử: khuếch đại và hướng tín hiệu điện tử theo một
chiều định sẵn. Nhưng transistor lại nhỏ hơn bóng đèn điện tử hàng trăm
lần, ít bị nóng hơn, chỉ tiêu thụ một phần nhỏ năng lượng so với bóng đèn
và nhanh hơn vô cùng. Thế là chiếc bóng đèn điện trở đã bị tuyên án tử
hình. Những người phát mình ra transistor và John Bardeen, Walter Brattain
và william Shockley. Cả ba đều làm việc trong phòng thí nghiệm của công
ty Bell của Hoa Kỳ.
Ngày nay, đa số lớp trẻ có lẽ chưa bao giờ được thấy tiền thân của
transistor. Về phần mình, tôi vẫn nhớ chiếc máy phát thanh chạy bằng bóng
đèn của ông bà tôi. Ọc ạch, nóng rực, nặng nề và đồ sộ, nó chiếm cả một
chiếc kệ trong gian bếp của các cụ tại Auvergne – một ngôi làng ở miền núi
nước Pháp. Ai đó đã nhét vài tấm bưu ảnh vàng úa vì năm tháng giữa chiếc
nẹp bằng kền, nhằm trang trí cho “con quái vật” và mảnh vải chùm chiếc
loa phóng thanh. Vài tấm bưu ảnh khác được gắn bằng kim gút lên phần vỏ
bằng gỗ của chiếc máy. Chiếc đài cũ kỹ này hiện vẫn tồn tại và vẫn chạy
được. Tôi đã giữ nó như một vật bảo tàng. Đến khi trưởng thành, bản thân
tôi cũng đã chơi lắp ráp một chiếc đài bằng galen. Trong những năm 50 và
60, trong các phòng thí nghiệm của mình, một số nhà khoa học Hoa Kỳ đã
chế tạo thành công những chiếc máy tính chạy bằng bóng đèn. Những con
“khủng long” ấy rất kém hiệu quả và tiêu tốn năng lượng một cách kinh
khủng…
