những người xung quanh nghĩ như vậy. Và suy nghĩ của họ cũng không xa sự
thật là mấy. Ai nhận được của nhà nước nhiều hơn - thì đã nhận. Ai có thể lấy
gì đó của nhân dân - thì đã lấy. Kẻ thì cẩn thận, ngại ngùng, kẻ thì trơ trẽn,
không giấu giếm rằng họ có thể cho phép bản thân và gia đình ăn ngon mỗi
ngày, uống các loại rượu tốt, ăn mặc đẹp và đúng mốt, mua cho vợ áo lông
chồn và các đồ trang sức tinh xảo, nghỉ mát ở biển. Trình độ cao hơn - mua tất
cả những thứ kể trên bằng tiền ngoại tệ, có biệt thự tốt và xe “Von- ga” đăng
ký tên người khác. Còn những kẻ “trơ tráo” quá đáng mà tất cả đều ghen tỵ,
thì có nhân tình, thường là nghệ sỹ hay diễn viên ba- lê, bao cho họ căn hộ,
nuôi ăn, nuôi mặc và bí mật ăn tối với họ tại các nhà hàng “Mêtrôpol” hay
“Buđapest”.
Các quan chức trung thực chiếm một phần nhỏ xíu và là những người tư
tưởng cuồng tín hoặc là những người nhút nhát một cách bệnh hoạn và thụ
động. Tất nhiên, tôi cho rằng, trong số họ có những người thực sự trung thực.
Nhưng làm người trung thực có ý nghĩa gì ở đất nước mà nhà nước không lo
nghĩ cho các công dân của mình, cho hậu thế của họ, cho cuộc sống của họ?
Mọi người không suy nghĩ nhiều lắm về điều đó mà chỉ đơn giản là những kẻ
lấy - đa số áp đảo các viên chức nhà nước, - và không lấy - thiểu số ít ỏi - hoặc
không có cơ hội như vậy.
Nữ thư ký của Tổng cục trưởng Liuba, một cô gái vai rộng, ngực nở với hai
chân béo chắc mà không mất duyên dáng, trong một lúc vô công rồi nghề ban
ngày có nhận xét rằng, trung bình một công tố viên lĩnh 220 rúp, còn quan
chức cao cấp - 400 rúp. Lương phụ thuộc trực tiếp vào thâm niên và hạng bậc
- “quân hàm” của nhân viên. Với 400 rúp, đặc biệt có vợ cũng làm việc, có thể
bảo đảm trung bình mức sống không tồi lắm theo thước đo thời xô viết. Bố tôi
lĩnh 350 - 400 rúp, nhưng ông là cán bộ Đảng nên có thêm một số ưu đãi: căn
hộ, xe ôtô, các giấy phép nghỉ dưỡng miễn phí cho ông và mẹ. Tuy nhiên,
không một lần nào trong suốt 25 năm mẹ tôi sử dụng chúng và không muốn để
tôi với em trai, những đứa trẻ rất nghịch ngợm, ở nhà một mình. Dầu sao sinh
hoạt xã hội của Liên xô được xây dựng trên sự ăn hối lộ toàn diện: tất cả, bắt
đầu từ hộ lý trong bệnh viện và bảo mẫu trong các vườn trẻ, và kết thúc bằng
các giáo sư trường đại học, đều có “phụ cấp” thêm cho công việc của mình.
Một bác sỹ chuyên môn cao nhận được mức lương ít ỏi tới mức, nếu không có
