người như vậy thì Mari cũng không thể yêu được mà chỉ là thương hại. Trời
ơi, sao số phận tôi lại phải chịu những đau đớn tâm hồn đến vậy! Nếu tôi sinh
ra không phải là người Armenia, không ở Liên xô, thì tôi không phải gặp
chuyện như thế này. Rất tiếc tôi là người Armenia, - nếu tôi là người Anh hay
Pháp thì tôi không phải học những thứ tiếng đó… Những đất nước hạnh phúc,
những con người hạnh phúc. Nhưng bố mẹ tôi chính là họ - là những đại diện
của dân tộc này với số phận khốn khó. Tôi yêu họ, tôn kính họ. Có nghĩa là
khi yêu họ, tôi yêu cả dân tộc mình, cả đất nước, nơi tôi sinh ra. Không, lời
yêu cầu của Mari không thể thực hiện được. Nó không ăn nhập chút nào với ý
thức bổn phận và đạo lý của tôi. Hãy thử tưởng tượng một kịch bản như sau:
bỗng nhiên tôi ra nước ngoài và vỡ mộng. Tôi sẽ làm gì? Vào một ngày đẹp
trời tôi sẽ nói “Thu dọn đồ đạc đi, ta quay về nhà thôi”? Và nàng trả lời:
“Đấng nam nhi ơi, người có tiền để mua vé quay về hay không? Không à?
Vậy khi nào người làm đủ tiền, lúc ấy ta sẽ bàn xem nên thế nào nhé”. Với
những ý nghĩ như vậy tôi cảm thấy thương xót bản thân. Và sau đó - thậm chí
nực cười, khi tôi hình dung mình đang tủi nhục xin tiền mua vé máy bay.
Chúng ta đã có bao nhiêu tình cảm yêu đương lãng mạn, thế mà bây giờ, đáng
tiếc, cuộc sống đời thường đã lấn chiếm hết. Nhưng không gì có thể lay
chuyển quyết định của tôi. Và nếu Mari hiểu ra rằng tôi kiên quyết với quyết
định của mình, cuối cùng nàng cũng sẽ nhân nhượng. Nhưng nếu không thì
sao?
*
* *
Sau sự ra đi của Mari và Tereda cuộc sống ở Matxcơva đối với tôi đã mất đi
các màu sắc của mình, mờ nhạt, trở nên ảm đạm và tầm thường. Tôi chăm chỉ
thực tập, sau hai tuần làm việc thật lực ở thư viện tôi đã hoàn thành luận văn.
Hình như, kết quả cũng tốt. Arkađi Veneđictovich không can thiệp nhiều vào
công việc của chúng tôi, và trong thời gian thực tập tôi với Ivan và Mark chủ
yếu là đọc tài liệu tội phạm, tán chuyện với Liuba và các bạn gái của cô ấy, đi
ăn trưa ở nhà ăn tập thể. Vài lần làm khách ở nhà Mark, uống chè, nói chuyện
này nọ. Bố mẹ Mark và em gái Faina tỏ ra là những người sống động, bốc
đồng, với các mối quan tâm đa dạng. Aram tuy thế vẫn phải gắng chạy sao
cho người ta thả cầu thủ bóng ném Archi ra khỏi phòng giam tạm thời. Theo
