– Vĩnh biệt, vị tướng Faidherbe tương lai của tôi!
Rồi quay lại chỗ người phụ trách, ông chìa cho bà chiếc đồng hồ vàng
tuyệt vời mà Souvignet đã tặng ông lúc trên tàu:
– Bà hẳn sẽ gửi đồ đạc của cậu ấy về cho gia đình chứ?
– Đó là quy định chúng, thưa ông!
– Thế thì bà bỏ thêm cái này vào số đồ ấy!
– Nhưng mà…
– Làm ơn hãy thực hiện điều tôi nói đi, thưa bà, - ông cầu khẩn, một
tiếng nấc tức tưởi át cả giọng nói của ông.
– Được thôi, thưa ông, được thôi! - Người phụ trách nhân nhượng trong
lúc đảo tròn cặp mắt sững sờ nhìn ông đi xa dần.
Con tàu mang tên Le Congo, một con tàu chở khách mỹ miều của Công
ty vận tải hàng hóa hệt như Marseille vẫn thường xuyên nhìn thấy chúng
xuất xưởng khỏi những xưởng La Courronne của mình.
Ông nhìn Phi châu đang xa dần, và bằng một giọng thần bí, ông nói với
những cái bóng của cây cối và những khoảng thời gian đang lùi xa dần: “Ô,
không, Phi châu đáng thương của ta, giờ Người không còn là một kẻ xa lạ
nữa rồi!”
Ông cập bến thành phố Bordeaux vào ngày 11 tháng Mười năm 1880.
Chính xác là ông đã rời nước Pháp đúng mười tháng mười chín ngày.
