khỏi ông. Ông lôi những cuốn sổ ghi chép ra khỏi rương ngay khi ông đủ
sức cầm một cây bút chì và ghi lại với âm điệu giễu cợt và đầy tính tiên
đoán: “Châu Phi chắc chắn sẽ tiến hành cuộc công du này và kèm theo nền
văn minh. Trong ba năm nữa, Timbo sẽ thưởng thức quả sơ-ri của vùng
Montmorency hệt như ngày xưa người La Mã đã làm với những quả vả của
xứ Carthage.” Rồi ông nghĩ đến khối công việc khổng lồ mà ông còn phải
đánh vật với chúng để đạt được điều ấy. Sau những hiểm nguy nơi rừng
hoang, thì một cuộc chiến khác đang đợi ông: đối đầu với khối rừng rậm
quan liêu ở Paris để bán cho họ kết quả tìm kiếm được.
Đương nhiên, ông ghé chào người bạn đồng lõa Jules Charles-Roux
trước khi lên Paris.
Là những hóa học gia, rồi con trai của những hóa học gia, họ đã chào đời
trong cùng một năm. Gia đình Charles-Roux sở hữu ngành sản xuất xà
phòng ở Marseille cũng như gia đình Olivier sở hữu ngành sản xuất a-xít
sulfuric ở Lyon. Cả hai cùng mê đắm Darwin và say mê các cuộc phiêu lưu
trong các miền thuộc địa, họ tin vào sự tỏa sáng của khoa học và những
nguồn bất tận của sự tiến bộ hơn là tin Chúa. Họ là cặp con song sinh của
một thời kỳ sôi động, chinh phục và sáng tạo, thời kỳ mà nó chẳng có thời
gian, nhất là không có thời gian để nghi ngờ chính mình.
Jules vẫn còn chưa bị xiêu lòng trước sự cám dỗ đang rất thịnh hành của
những chuyến du lịch và thám hiểm nhưng ông lại có mối liên kết chặt chẽ
với Gallieni và ủng hộ nhiệt tình việc di cư người Pháp tới Tunisie,
Dahomey và Madagascar. Mặc dù sự khác nhau rõ rệt giữa họ về tính khí
thì cả hai đều nghĩ rằng Phi châu kể từ đây sẽ thực hiện tài năng thần tài
của nước Pháp, từ nơi đó, nó sẽ chiếu rọi không còn chỉ ở Indus hay vùng
Địa Trung Hải nữa, mà còn lan xa khắp các đường kinh tuyến, tất cả các
cực, mọi ngóc ngách của quả địa cầu. Nói thế, ta có thể hình dung cảm xúc
trào dâng của cuộc hội ngộ!
– Dẫu sao thì cũng là cái gì đó khi nắm một bàn tay vừa đi thẳng từ
Fouta-Djalon về đấy chứ nhỉ!… Con tàu cập bến sáng nay hay tối qua vậy?
