tráng lệ hơn nhiều nếu như vị quân vương của họ đã chấp nhận thực thi
chuyến công du, nhưng ở những người này, đấng quân vương chỉ rời thủ đô
của mình để đi chinh phạt hay để hành hương đến La Mecque mà thôi.
Chính đó là những phong tục tập quán của người Da Đen!”, tờ báo kết luận.
Charles-Roux, lần này, đã chẳng thể làm gì được. Olivier de Sanderval
ngay lập tức đóng gói va li và lấy tàu đi Paris. Nhưng Gougeard, tân Bộ
trưởng Hàng hải từ chối tiếp ông, còn Bayol và Noirot thì rất khó gặp. Ông
đã giậm chân suốt mấy tuần liền, khép mình trong phòng khách sạn
Terminus-Saint-Lazare, và đành chấp nhận theo dõi cuộc đi dạo quý tộc ầm
ĩ xuyên Paris của họ qua báo chí và qua giọng nói hoài nghi của các bà gác
cổng. Phái đoàn cao cấp lần lượt được đón tiếp bởi Jules Grévy, Gambetta,
với sự có mặt của chủ tịch Hội đồng chính phủ, Auguste Gougeard, tân Bộ
trưởng Hàng hải và thậm chí còn bởi tướng Faidherbe, người mà, sau khi
đã thành công sáng chói tại Sénégal, hiện giờ đảm nhiệm chức vụ danh dự
Đại chưởng ấn của Bắc đẩu bội tinh. Người ta để họ nghỉ tại khách sạn
Louvre, người ta duyệt binh bồng súng chào họ trong sân điện Invalides,
người ta dẫn họ đi xem Hamlet ở Opéra. Báo chí không tiếc lời kể những
giai thoại tiếu lâm về dáng vẻ oai phong bệ vệ và những không may nho
nhỏ vui vui của họ trên đường phố Paris. Đám người Peul vét sạch các cửa
hiệu sang trọng và đáp lại khi người ta đưa hóa đơn thanh toán cho họ:
– Hãy đưa cái đó cho Tierno Balêdio
đi. Chúng tôi là khách mời của
ông ấy, nên chúng tôi chẳng phải thanh toán gì hết.
Khi mà, cuối cùng thì ông cũng tóm được Bayol tại phòng làm việc của
ông ta, kẻ này chỉ chìa cho ông một tờ giấy mà thậm chí không thèm đáp
lại lời chào của ông. Đó chính là bản hiệp ước mà lão ta đem từ Timbo về,
với một phiên bản bằng tiếng Pháp và một bản kia bằng tiếng Peul. Ông đã
vượt qua được cơn tức giận để đọc hết phần nội dung:
“Fouta-Djalon, mà một tình hữu nghị dài lâu gắn kết với nước Pháp, biết
rằng dân tộc Pháp không tìm kiếm cách lan rộng quyền sở hữu của họ ở Phi
châu mà chỉ là những quan hệ hữu nghị nhằm tạo điều kiện thuận lợi thông
thương thương mại, biết rõ rằng từ lâu, người Pháp không bao giờ có ý
