theo ta, lần sau, chắc ta sẽ phải vác chúng mất.” Ông thấy bước đi dễ chịu
mặc dù độ nóng và sự gập ghềnh của con đường và, ở mỗi chặng, lại xuất
hiện điều gì đó chưa từng thấy hay rất thú vị. Chỗ này, những con người
khổng lồ chỉ vận độc cái khố nhỏ xíu chường ra một cách cao ngạo, say sưa
trong cuộc nội chiến, chỗ kia người ta lại tổ chức đám cưới cho đứa con gái
út hay lễ cắt bao quy đầu của một người anh em thúc bá. Và đó là dịp cho
những cuộc chè chén nhậu nhẹt bí tỉ với hạt fonio trộn cừu hay couscous
ngô trộn sữa đông, với nhiều đêm khiêu vũ liên tiếp trong tiếng nhạc của
những quả bầu khô và sáo.
Ở Lémani, một cụ già lôi từ túi mình ra một đồng trinh một penny và nói
chào ông bằng tiếng Anh. Lên mười tuổi, ông cụ kể, cụ đã nhìn thấy mười
người Anh đến đây cùng với súng đạn và hàng hóa. Bảo nhau dừng lại ở đó
lập nghiệp và gieo trồng cây để sống. Trong tám tháng, sáu trong số họ bị
chết. Bệnh tật và chán nản, những người sống sót rút cục đã quay lại vùng
ven biển, bỏ lại của cải trước niềm vui khôn tả của dân chúng. Kết nối từng
đoạn kể, ông đã hiểu: đó chắc chắn chính là đoàn viễn chinh bất hạnh của
Puddie và Campelle, những người mà năm 1817, đã tiến trước, rất ít thôi,
cuộc viễn chinh của Mollien.
Tinh tế đến tuyệt vời, touldé của Parâdji đấy! Màu mỡ và gieo trồng tốt,
thung lũng Paniata đấy! Ông cho đoàn đi chậm lại, lắp khung chứa phim và
chụp ảnh. Ông nấn ná lâu ở Lokouta để nghiên cứu những ghềnh thác
Kakrima. Ở Débéa, ông bị nằm bẹp dúi dụi do sự tàn bạo của một đợt tiêu
chảy mới.
Ở Timbi-Touni, Tierno, bạn ông, vị vua mới của vương quốc này, đã đón
ông bằng ba ngày liền chè chén no say và khiêu vũ, hội hè và nhào lộn. Da
Trắng tặng cho bạn Peul một khẩu súng Lafaucheux thật đẹp và nhận lại
một thanh đoản kiếm kèm theo một bao kiếm bằng da dê tuyệt trần và một
hàng chữ khắc ghi lại gia phả của đại gia đình Ba ở Timbi-Touni. Cuộc trò
chuyện ngay lập tức trở thành cuộc trò chuyện của hai kẻ đồng lõa cùng
tâm địa lâu năm:
– Lần này, anh đến để xin chúng tôi gì nữa đây?
