đời, con cáo già đáng kính ấy lại tìm ra cách để đấu chọi với những thông
tục và luật pháp: ông đã bí mật cho ướp xác vợ và giữ bà bên mình cho đến
tận khi đến lượt ông cũng về chầu Chúa. Và nói gì đây về người chú này
khi đã trải qua cả năm chục năm ròng để khám phá những hầm mộ thành
Roma để rồi cuối cùng, rút từ đó ra một công trình đồ sộ in các bản vẽ khắc
trên đá vôi rồi sau đó lại tặng hết cho tòa thánh Vatican!…
Trước tiên là công việc, tuy nhiên sau đó là đùa tếu, và chỉ khi nào ta
thực sự xứng đáng với sự ngơi nghỉ của mình mà thôi! Những quy tắc,
trong những cái đầu nóng bỏng của tổ tiên ông, thì cũng bất biến như
những công thức trong phòng thí nghiệm của họ: “Người ta không ra đời để
vui thú với đời mà là để thực thi những điều phải làm.” Một hôm, khi ông
chừng chín tuổi gì đó, ông đã bỏ trốn khỏi ký túc xá Oullins tăm tối của
mình, để thoát khỏi uy quyền và món đậu nghiền chết người. Ông sau đó
lén trốn xuống một trong những con thuyền chở axít và chất khoáng của gia
đình chạy dọc sông Rhône để đến cùng cha mẹ ông, khi đó đang sống ở
thành phố Avignon. Nhưng vừa đến ngưỡng cửa nhà, ông đã va ngay phải
cha: “Con không có quyền có mặt ở đây vào giờ này, con biết rõ rồi đấy,
Aimé ạ!” Người cha nói câu đó mà không hề biểu lộ một động tác hay to
tiếng gì, và cậu bé, ngay lập tức lại ra lấy tàu mà không dám leo lên cầu
thang, để ôm hôn mẹ mình, người mà cậu đã không gặp từ gần một năm
nay…
Như tình cờ, vị vua Phi châu tương lai của chúng ta rất hợp với câu ngạn
ngữ của người Bantous: “Người ta là đứa con của thời đại mình còn hơn là
con của chính cha mình đẻ ra.” Đó là cậu bé của thế kỷ XIX, điều đó đã nói
lên tất cả!… Ordem et progresso!… Sự giáo dục, tính cách bất thường, tất
cả đều chuẩn bị cho ông để làm rung động những niềm đam mê của thời đại
ông: những ý tưởng, khoa học, những chuyến du lịch dài dặc, ông đã được
nhào nặn với một ý thức của người tiên phong, trong một thế kỷ tiên
phong! Cuộc đời ông, ông đã dự định nó từ rất sớm như một cầu thang
thẳng đứng bắc về phía những kỳ tích. Các người hùng đều có huyền thoại
của họ, cuộc tìm kiếm bền bỉ của ông nhắm đến sự vĩ đại và toàn vẹn có lẽ
