thời ấy, lẽ ra ông có thể kiếm được một vị trí béo bở trong bộ máy quan lại
của triều đình. Nhưng ông đã không làm thế. Nguyễn Sinh Sắc vẫn là một
nhà quản lý cấp bậc tương đối thấp và là một thầy giáo và phải đương đầu
với những khó khăn về tài chính trong suốt sự nghiệp của mình. Không
nghi ngờ gì nữa, nhiều người cùng thời với ông đã bị sốc vì quyết định này,
nhưng Sắc đã bị sự vô dụng của triều đình làm cho tỉnh ngộ và "không còn
muốn tiếp tục làm việc trong bộ máy quan lại, nhất là khi nước mất nhà
tan".
Cả tài năng và thái độ đối với chính phủ (triều đình Việt Nam và thực dân
Pháp) của Nguyễn Sinh Sắc đều đọng lại ở Nguyễn Tất Thành. Trong học
hành, Thành không giống như hầu hết con cái các gia đình quan lại. Người
thầy quan trọng đầu tiên của ông - một trong những người bạn có học vấn
của cha ông - "đã loại bỏ phương pháp thông thái rởm truyền thống bắt học
trò phải thuộc bài, nhưng lại chú ý nhiều đến việc dạy họ cốt lõi chủ nghĩa
nhân đạo trong các tác phẩm cổ diễn của nho giáo, đồng thời truyền cho họ
tinh thần ái quốc mãnh liệt đối với một nước Việt Nam độc lập. Năm 16
tuổi Thành bắt đầu học tiếng Pháp và văn hoá Pháp cũng như chữ Quốc
ngữ. Ông hiểu rõ những tác phẩm của những trí thức theo chủ nghĩa dân tộc
hàng đầu, trong số đó có Phan Bội Châu - người đã viết rằng chỉ có đấu
tranh vũ trang mới có thể giải phóng đất nước khỏi ách thống trị của Pháp.
Năm 1908 Thành trực tiếp tham gia vào một cuộc nổi dậy bất thành của
nông dân chống lại sưu cao thuế nặng và phu phen khi tình nguyện dịch
những thỉnh cầu của nông dân gửi lên công sứ (đại diện của Chính phủ
Pháp). Đàm phán đổ vỡ. Lính Pháp được điều tới đàn áp cuộc nổi dậy, và
ngày hôm sau Thành bị đuổi khỏi trường.
Cuối cùng, với nghề nghiệp là một sinh viên, Thành bắt đầu lên dường vào
Nam. Để nuôi sống chính bản thân mình, ông đã dạy học một năm, và trong
