1944 và đầu 1945, khi những trận bão hung dữ khiến mùa màng thất bát ở
hầu khắp khu vực phía Bắc. Những đánh giá chính thức về số nạn nhân rất
khác nhau, tuy nhiên nhìn chung đều nhất trí rằng có từ 1 đến 2 triệu người
Việt Nam chết trong nạn đói 1944 - 1945. Đối với người Việt Nam, đây có
lẽ là minh chứng rõ ràng nhất về cái giá quá đắt phải trả cho đòi hỏi của hai
ông chủ - những kẻ quan tâm quá ít đến nhu cầu của họ. Nạn đói này được
quy cho sự kết hợp các chính sách của Nhật và Pháp, mùa màng thất bát và
những trận dội bom của Đồng Minh. Nhưng đại bộ phận người Việt đã quy
trách nhiệm cho Pháp. Trong cuốn "Ai gây ra tội ác này?" tác giả Trần Văn
Mai viết: "Nhằm đảm bảo rằng nhân dân sẽ không nổi đậy những kẻ thực
dân đã sử dụng những biện pháp cực kỳ "khoa học" để tạo ra nạn đói kéo
dài và khốc liệt". Ngô Vĩnh Long bổ sung thêm, "May mắn lắm người ta
mới có thể phát hiện ra rằng người Pháp rất hồ nghi về tương lai của chính
mình và đang tích trữ lúa gạo và áp dụng những biện pháp "phòng ngừa" -
những cái cùng với các nhân tố khác đã gây ra nạn đói".
Bất chấp tác động của chiến dịch ném bom đo Đồng Minh tiến hành nhằm
vào mạng lưới giao thông có ý nghĩa sống còn đối với việc vận chuyển lúa
gạo từ miền Nam ra Bắc Kỳ, một số người Pháp và người Việt đã đổ lỗi
cho Đồng Minh gây ra nạn đói. Còn trên thực tế, phần lớn người Việt -
những người nhớ đến tình hình lúc đó - đã kiên quyết quy trách nhiệm cho
Pháp, và, một mức độ nào đó, cả Nhật Bản, họ xem Đồng Minh như những
người bạn chiến đấu. Không nghi ngờ gì nữa, Hồ Chí Minh và Việt Minh là
một phần trong cuộc tranh đấu rộng lớn hơn chống Nhật, cho dù quan điểm
của ICP về chiến thắng trong cách mạng thế giới đương nhiên không phù
hợp với nhìn nhận của hầu hết các nước Đồng Minh. Nhưng để khuyến
khích đồng bào mình đoàn kết trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, Hồ
Chí Minh lưu ý rằng:
