ngài cựu tổng thống đã hứa. Người bảo trợ đã ra đi, mặc dù ngày 10 tháng
8, tân Tổng thống Gerald R. Ford viết rằng, “những cam kết hiện hành mà
quốc gia đã ký trong quá khứ vẫn còn giá trị và sẽ được chính quyền của tôi
hoàn toàn tôn trọng”. Nhưng có một đợt thủy triều đang làm thay đổi chính
trường Mỹ. Tại cuộc bầu cử quốc hội vào tháng 11 năm 1974, phe Dân chủ
giành thêm được bốn mươi ba ghế Hạ viện và ba ghế Thượng viện, giúp họ
chiếm thế đa số vượt trội với tỷ lệ 291 - 144 tại Hạ viện và 61 - 39 tại
Thượng viện. Người Mỹ đã sẵn sàng rời xa Việt Nam, để vùi chôn một giai
đoạn lịch sử bẩn thỉu.
Tất cả những nhân tố này giúp giải thích vì sao Trần Văn Trà và các tư
lệnh đồng đội miền Nam tập trung về Hà Nội và tại sao Đại tướng Dũng sau
đó đã vào Nam sớm. Khi ông Trà phát biểu tại hội nghị, tin tức về một trận
thắng lớn của Cộng sản ở tỉnh Phước Long chỉ cách Sài Gòn khoảng 120
cây số bay về. Trận đánh này được Tướng Trà lên kế hoạch để thử quyết
tâm của Mỹ. Dù trong Bộ Chính trị có vài người không tán thành kế hoạch
của ông Trà, nhưng cá nhân lãnh đạo Bắc Việt Lê Duẩn ủng hộ cuộc tấn
công, kèm theo lời cảnh báo viên chỉ huy trưởng ở miền Nam là “tiến lên và
tấn công… [Nhưng] phải chắc thắng”.(17)
Phước Long tương đối biệt lập, là mục tiêu tấn công dễ dàng cho Quân
đoàn 4 của Quân đội Bắc Việt; bao gồm Sư đoàn 7 rất thiện chiến, một tiểu
đoàn xe tăng T-54 do Liên Xô cung cấp, một trung đoàn pháo binh, một
trung đoàn pháo phòng không, các đơn vị lính công binh và bộ binh địa
phương, cùng Sư đoàn 3 Quân đội Bắc Việt mới được thành lập. Trận đánh
khởi đầu vào ngày 13 tháng 12 năm 1974. Thị xã Phước Long bị thất thủ
gần như ngay tức thì, khiến ông Thiệu phải triệu tập một cuộc họp khẩn cấp
với các tướng lĩnh tại Sài Gòn. Vấn đề đặt ra ngay tại cuộc họp này là có
nên tăng viện cho Phước Long hay không.(18)
“Tin tức về việc quân ta chiếm được toàn bộ thị xã Phước Long đến
vào giữa cuộc họp”, ông Dũng viết. “Mọi người phấn khởi đứng dậy bất tay
nhau mừng chiến thắng… Sự kiện này thể hiện phần nào năng lực chiến
đấu của quân đội ta và sự yếu kém của quân địch. Một trang sử mới đã mở
ra”.
