nhiều người Mỹ, đây giống như là một cái chết được báo trước từ rất lâu,
nhưng vẫn bị sốc nặng khi rốt cuộc nó đã ập đến.
Vậy là cuộc chiến tranh dài nhất của thế kỷ đã kết thúc, bằng một cuộc
sơ tán hiệu quả nhưng nhục nhã. Một sự cáo chung như ác mộng, nhưng
tình hình lẽ ra còn tệ hơn; chỉ một số ít lính Việt Nam Cộng hòa nổ súng
vào những người Mỹ đang tháo chạy, và không có phát nào trúng mục tiêu
cả. Ít nhất thì người Mỹ cũng đã tránh được cảnh tượng kinh hoàng cuối
cùng về một cuộc đấu giữa người của họ với những người bạn và đồng
minh cũ. Trên thực tế, người Mỹ đã tìm cách mang theo 120.000 dân tị nạn
miền Nam Việt Nam.
Có lẽ cần phải nói rằng, cuộc chia tay của người Mỹ đối với Việt Nam
là chiến dịch duy nhất trong toàn bộ cuộc chiến mà họ hoàn toàn không
mang theo ảo tưởng…
Những người cầm quyền mới tuyên bố sẽ “quyết tâm thực hiện một
chính sách độc lập, hòa bình, trung lập và không liên kết”.
Đối với những người miền Nam Việt Nam từng làm việc và cộng tác
với người Mỹ, cuộc sống nhanh chóng trở nên khắc nghiệt và tàn bạo. Một
vài người, như Tướng Phạm Văn Phú, Tư lệnh Quân đoàn II Vùng II chiến
thuật, người đã ra lệnh rút quân khỏi Cao nguyên Trung phần, chọn cách
uống thuốc độc thay vì đầu hàng Cộng sản. (5) Đối với phần lớn các cựu
quan chức cấp cao ở lại, không có gì nhiều để làm ngoài việc ngồi chờ chỉ
thị của chính quyền mới. Đây là một thời kỳ đặc biệt khó khăn cho Ẩn về
mặt cá nhân, với việc rất nhiều người bạn đi vào bóng tối. “Nhiệm vụ của
tôi về mặt kỹ thuật thì đã kết thúc, đất nước đã thống nhất, và người Mỹ đã
ra đi, nhưng tôi không thể tiết lộ sự thật với ai cả. Tôi không thể vui vì tôi
rất cô đơn và hoang mang. Vợ và gia đỉnh của tôi đang ở Mỹ. Không biết
liệu rồi đây tôi có được gặp lại họ hay không. Tôi cũng có rất nhiều người
bạn bị kẹt lại, và không biết điều gì sẽ xảy đến với họ. Có quá nhiều thứ
không thể biết được”.
Một trong những người ngồi chờ đợi số phận của mình là Nguyễn
Xuân Phong, bạn của Ẩn, người đã làm việc trong nội các của chính quyền
Sài Gòn, gần đây nhất là ở cương vị Quốc vụ khanh đặc trách hòa đàm
