cho cách mạng.(2) Sau này, Nguyễn Khải đã viết trong sổ tang, “Anh sẽ
sống trong lòng bạn đọc mãi mãi, và mãi mãi là Người anh lớn của tôi”.
______________________
(*) Nguyên văn tiếng Anh là Past Continuous (Thời quá khứ tiếp
diễn); nhan đề gốc tiếng Việt là Thời gian của người , tiểu thuyết cúa nhà
văn Nguyễn Khải, do Phan Thanh Hảo vá Wayne Karlin chuyển ngữ.
______________________
Xuất bản năm 1983, tiểu thuyết của Nguyễn Khải viết về cuộc đời của
ba nhân vật chính chiến đấu cho Mặt trận Dân tộc Giải phóng chống lại Mỹ
và chính quyền miền Nam Việt Nam: Quân, một điệp viên; Vinh, một linh
mục Công giáo; và Ba Huệ, nữ tiểu đoàn trưởng một đơn vị du kích tinh
nhuệ của Việt Cộng. Nhân vật Quân, điệp viên được bí mật cài vào một vị
trí chủ chốt trong Bộ Thông tin của Chính quyền miền Nam Việt Nam,
được xây dựng dựa trên cuộc đời của Phạm Xuân Ẩn. Ông Ẩn đã được
Nguyễn Khải phỏng vấn kỹ càng và hiểu rằng tác giả sẽ trộn những cái tên
hư cấu vào các sự kiện có thật nhằm ngụy trang chân dung thật của Ẩn -
“một thể loại thuộc trường phái văn chương Liên Xô”, ông Ẩn vừa nói vừa
cười lớn.
Càng đọc Thời gian của người , tôi càng chìm sâu vào thế giới điên
đảo của Alice(*). Đây là điều mà Nguyễn Khải đã miêu tả Quân cho người
Việt Nam vào năm 1983:
Quân là chiến sỉ của hai cuộc chiến tranh giải phóng, nhưng suốt ba
chục năm chiến tranh anh chỉ biết có quân địch mà chưa được biết rõ mặt
quân ta. Anh là bạn bè hoặc thân hoặc sơ, chí ít thì cũng đã một vài lần tiếp
xúc, với các cố vấn Mỹ và sĩ quan cao cấp ngụy từ Vùng I đến Vùng IV, ở
các binh chủng đặc biệt tới các cơ quan mật của Bộ Tổng tham mưu. Nhưng
với đồng chí và đồng đội thì họ mới thực sự là bạn của anh từ năm chiến
tranh kết thúc. Anh là một chiến sĩ đặc biệt tác chiến trên một chiến trường
đặc biệt, đồng đội thì rất xa, kẻ địch thì ở cùng phòng, cùng nhà, giờ trước
