lòng trung thành, với bạn bè và đất nước. Đôi khi trong cuộc đời, người ta
cần phải lựa chọn giữa những lợí ích. Trong tiếng Việt, từ 'tâm' có nghĩa là
'trái tim’. Ba tôi luôn được dẫn dắt bởi trái tim, không phải bởi lợi ích bản
thân. Khi không cảm thấy cắn rứt trong lòng, người ta sẽ làm điều phải. Ba
tôi không bao giờ thấy cắn rứt”.
Trong giai đoạn 1975-1986, khi bị theo dõi chặt chẽ, Ẩn đã dành khá
nhiều thời gian để đọc sách cùng con cái, tìm cách truyền đạt cho các con
phần cốt lõi của những giá trị mà ông học được từ rất nhiều người bạn của
ông. “Tôi muốn các con tôi coi trọng điều nhân và ý thức được rằng kiến
thức quý hơn tiền bạc. Hoàng Ân học được điều đó từ gia đình ở đây và gia
đình thứ hai tại Chapeỉ Hiỉl, giống như tôi đã hấp thu văn hóa Mỹ ở
California. Người Mỹ rất nhân văn, họ biết cười và sống tự do như thế nào,
điều đó rất đặc biệt”.
Có một thông tin được đăng tải rộng rãi rằng vào năm 1997, Chính
phủ Việt Nam đã khước từ cấp thị thực xuất cảnh cho phép Ẩn tới dự một
hội thảo cùng các nhà báo khác tại New York để thảo luận vấn đề di sản của
Việt Nam. “Như chúng tôi được biết, do tuổi cao và sức yếu, ông Phạm
Xuân Ẩn đã không xin thị thực xuất cảnh”, Bộ Ngoại giao thông báo.(11)
Điều này là không đúng. “Tôi rất muốn dự hội thảo đó”, ông Ẩn nói
với tôi. “Họ không hiểu tôi, thế nên họ sợ tôi. Tôi hiểu vì sao không ai
muốn ký vào thị thực xuất cảnh của tôi và chịu trách nhiệm về việc cho
phép tôi ra nước ngoài. Tôi có thể hủy hoại sự nghiệp của họ nếu tôi nói
hoặc làm điều gì đó sai”.
Rồi ông đùa, “Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi kiếm được một cô bạn gái khác
ở Mỹ?”. (12)
Nhưng, với những người cho rằng Ẩn phải chịu trách nhiệm cho cái
chết của không chỉ hàng trăm mà là hàng ngàn người Mỹ cơn giận vẫn còn
hừng hực. “ông ta không thể hoàn thành những nhiệm vụ mà ông ta đã hoàn
thành mà không làm tổn thất sinh mạng của người Mỹ”, Ross Johnson,
người từng sống chung kí túc xá với Ẩn ở California, nói. “Bất cứ ai nghĩ là
ông ta không làm như vậy thì người đó thật ngây thơ”. (13)
