Ẩn trở thành đảng viên Cộng sản vào tháng 2 năm 1953 trong một lễ
kết nạp ở tỉnh cực nam Cà Mau, cách Sài Gòn 350 cây số. Cán bộ cấp cao
nhất của Việt Minh hoạt động ở miền Nam, ông Lê Đức Thọ, chủ trì lễ kết
nạp và sau đó đã kéo Ẩn ra nói chuyện riêng. Ồng Thọ tham gia nhóm cách
mạng của Hồ Chí Minh từ rất sớm và là một trong những sáng lập viên của
Đảng Cộng sản Đông Dương. Ông từng bị người Pháp cầm tù mười năm,
trong đó có khoảng thời gian lao động khổ sai tại Poulo Condore(*), về sau
gọi là Côn Sơn, một hòn đảo với hệ thống nhà tù khét tiếng khắc nghiệt.
Trong thời gian ngồi tù ở Nam Định, ông đã làm bài thơ Xà lim oán, trong
đó có những câu, “Vì đâu phải đọa đầy khổ cực/Giận vì quân đế quốc dã
man/Bao năm dầy xéo giang san/Ngàn trùng áp bức muôn vàn đắng cay”.
______________________
(*) Côn Đảo (hay Côn Sơn, Côn Lôn) thời thuộc Pháp thường được
gọi là Poulo Condore.
______________________
Gần ba mươi năm sau, Lê Đức Thọ đã khiến Henry Kissinger hụt hơi
trong cuộc đàm phán chấm dứt chiến tranh. Hai người này sau đó đã được
trao chung một giải Nobel Hòa bình, nhưng ông Thọ từ chối nhận với lý do
rằng nền hòa bình thực sự vẫn chưa trở thành hiện thực do sự trở mặt của
người Mỹ và Việt Nam Cộng hòa. Trong cuộc gặp bí mật đầu tiên giữa họ,
diễn ra tại Paris vào ngày 21 tháng 2 năm 1970, ông Thọ đã thách thức
Kissinger bằng chính giọng điệu giận dữ mà ông đã nói với đảng viên mới
của mình trong đêm hôm nào ở rừng U Minh: “Nếu thế hệ chúng tôi chưa
giành được thắng lợi, thì các thế hệ con cháu sẽ tiếp tục. Chúng tôi thà hy
sinh tất cả chứ không trở lại kiếp nô lệ một lần nữa. Đây là ý chí sắt thép
của chúng tôi. Chúng tôi đã chiến đấu suốt hai mươi lăm năm, chống người
Pháp và chống các ông. Các ông muốn dùng bom đạn để hủy diệt tinh thần
của chúng tôi. Nhưng những thứ đó không thể khuất phục chúng tôi… Ông
dọa chúng tôi. Tổng thống Nixon cũng dọa chúng tõi. Nhưng các ông chắc
đã đọc lịch sử của đất nước chúng tôi rồi. Chúng tôi đánh Pháp trong chín
năm mà chẳng biết gì về quân sự. Và chúng tôi đã thắng… Đây không phải
là lời thách thức. Tôi chỉ muốn nói thẳng. Chúng tôi là một dân tộc nhỏ bé.
