PHAN CHÂU TRINH - Trang 103

với Phan Châu Trinh. Ông giới thiệu Nguyễn Tất Thành với Nguyễn An
Ninh và cho Nguyễn An Ninh biết Nguyễn Tất Thành hiện là đảng viên
Đảng xã hội Pháp, có hoài bão lớn.
Sau một thời gian, Nguyễn An Ninh thấy Nguyễn Tất Thành quả như nhận
xét của Phan Châu Trinh, nhất là khi Nguyễn Tất Thành chọn tên Nguyễn
Ái Quốc gửi đến Hội nghị Versailles Bản yêu sách của dân tộc Việt Nam
với 8 điểm, đòi chính phủ Pháp phải thừa nhận các quyền tự do dân chủ và
quyền bình đẳng của dân tộc Việt Nam. Bản yêu sách được những người
Việt Nam yêu nước, đặc biệt hai cụ Phan Châu Trinh và Phan Văn Trường
rất đồng tình. Từ đó, tên tuổi Nguyễn Ái Quốc được nhiều người biết đến
và Nguyễn An Ninh cũng lấy làm tự hào được quen thân với một người
như thế.
*
* *
Phan Châu Trinh không hề áp đặt điều gì với ai, nhất là lớp người tuổi trẻ.
Ông chỉ khuyên mọi người phải "tận nhân lực" không nên ngồi đó hả họng
chờ sung. Phan Châu Trinh rất rõ ràng, ai có suy nghĩ gì, hành động gì có
lợi cho dân cho nước là tốt; ai tiếp tay cho giặc làm hại dân, ngu dân, đưa
dân vào chỗ lầm than là xấu, là bại hoại cần phải tẩy trừ. Trăm con suối
mới đổ lại thành sông; trăm con sông mới dồn lại thành biển…
Tiếng ho của con trai đã đưa Phan Châu Trinh trở về hiện thực.
Xuất viện vài tuần nay, sức khoẻ thằng Châu Dật của ông thấy có khá hơn,
nhưng khó mà chịu đựng nổi mùa đông giá lạnh sắp tới. Theo lời khuyên
của bạn bè làm ngành thuốc thì nên đưa con trai ông về quê nhà, hi vọng
khí hậu vùng nhiệt đới có thể giúp con ông lành bệnh. Đau chân há miệng,
nên ý kiến nào về bệnh tình của con, ông đều thấy đúng. Ông lên Bộ Thuộc
địa xin cho hai cha con trở về nước để có điều kiện chăm sóc sức khỏe cho
con, nhưng họ chỉ đồng ý cho Phan Châu Dật về, còn Phan Châu Trinh thì
không. Càng nghĩ, ông càng thương cho số phận của người dân mất nước.
Sống giữa quê hương của cuộc cách mạng tư sản dân quyền nổi tiếng, thế
mà người dân thuộc địa như ông không hề có chút quyền nào.
Nghĩ tới con, lòng ông đau như cắt. Nếu không sắp xếp cho con trai ông về