PHAN CHÂU TRINH - Trang 43

tư tưởng ấy được Phan Bội Châu thể hiện hết vào những tài liệu này. Phan
Châu Trinh thở dài ngao ngán và rất muốn gặp Phan Bội Châu ngay. Ông
không muốn nhân dân Việt Nam tiếp tục chết một cách vô ích, bởi những
lời hô hào, cổ súy dân chúng chống đối, bạo động làm mục tiêu từ nước
ngoài gửi về. Dưới mắt nhìn của Phan Châu Trinh lúc này, Phan Châu
Trinh càng khẳng định Phan Bội Châu là người học thức chưa sâu rộng,
không rõ thời thế, có lòng thương nước nhưng không biết đường lối thực
hiện lòng thương nước, chỉ ưa dùng quyền thuật, lời nói không sát thực tế,
lại ưa làm việc quá lớn. Phan Bội Châu đã có lần nói với ông:
- Tôi bình sinh sở đắc được đạo Nhân trong bộ Luận ngữ rất nhiều.
Phan Châu Trinh cười, đùa lại:
- Cái sở đắc của anh hình như ở bộ Chiến quốc sách, chứ như ở bộ Luận
ngữ thì anh đem nửa bộ để giết người trong nước rồi, còn nửa bộ anh tự
giết lấy anh !
Ngày đó Phan Bội Châu giận ông lắm, nhưng việc đáng nói cần phải nói.
Với Phan Châu Trinh, chẳng thà mất lòng trước được lòng sau, chứ không
để anh em, bạn bè lún sâu vào bùn rồi nói khuyên chớ dại lội xuống bùn mà
không biết bùn ở đó nông hay sâu.
Nhớ lại tháng ngày qua mà buồn, mà thương, mà giận…
Phan Châu Trinh đem những suy nghĩ của mình trình bày cho bạn bè đất
Bắc nghe, và họ lại sắp xếp cho ông một chuyến Đông du.
Nhờ có đường dây móc nối sẵn nên Phan Châu Trinh đến Nhật Bản gặp
Phan Bội Châu chẳng khó khăn gì. Tha hương ngộ cố tri. Hai người gặp
nhau nơi đất khách, tay bắt mặt mừng. Qua Phan Bội Châu, Phan Châu
Trinh có gặp một số chính khách Nhật Bản, kể cả gặp được Lương Khải
Siêu. Phan Bội Châu khoe với Phan Châu Trinh những tác phẩm của mình
và cho biết tất cả đều được đưa về nước và đã được đồng bào ủng hộ rất
mạnh.
Phan Châu Trinh cho biết đã đọc được tất cả, không thiếu tác phẩm nào và
thẳng thắn nhận xét:
- Các sách của anh viết ra đều là chửi bới mắng nhiếc, phô bày đầy giấy mà
không có căn cứ, lý luận không nhằm vào đâu, không có câu nào đứng trên