Quốc hồn du dữ mộng vi duyên.
Dân quyền cơ động đăng Xiêm báo,
Sơn qủi văn thành vấn Sở thiên.
Cố thổ dai quân hồi thủ vọng,
Thương yêu tụ xứ hữu thần tiên.
Cuộc sống "nhàn muốn chết" không chỉ
anh em trong khám mà ngay cả ông bên ngoài cũng chẳng hơn chi. Phan
Châu Trinh ước gì mình là cánh chim đang chao liệng trên kia bay về đất
liền hà hơi tiếp sức với cổ máy dân quyền đang khởi động. Nhưng đó chỉ là
ước mơ.
Cuộc sống đơn điệu lại tiếp tục, nhưng cũng không ít phiền toái với bọn
hương chức. Chúng thấy ông một thân một mình lại làm có tiền mà không
biết điều, nên dở đủ trò. Và chúng đã chọn lầm người. Chúng càng gây khó
khăn, ông lại càng ngang bướng. Tiền bạc kiếm được để “đi lại” với bọn
mã-tà giúp anh em trong khám đỡ khổ và thư qua tin lại, chứ có dư đâu mà
đem qùy lụy bọn rận rệp ấy.
- Phép vua thua lệ làng, chú mầy phải nhớ lấy. Nếu tụi tao không nhận chú
mầy thì chú mầy tiếp tục ở trong tù mọt gông.
Phan Châu Trinh mỉm cười, đưa tay vuốt vuốt bộ râu ngạnh trê, nói:
- Mấy ông nhớ rằng, Phan mỗ muốn ở trong ấy lắm, nhưng quan Tham biện
không chịu. Qúi vị không muốn tiếp nhận Phan mỗ ở làng này thì cứ vào
bẩm báo với quan Tham biện đi.
Thấy Phan Châu Trinh nói xong, phủi đít đứng dậy bước đi chẳng coi ai ra
gì, một tay hương chức còn trẻ đập bàn, quát:
- Đứng lại, tao bảo !
Phan Châu Trinh chỉ quay lại nhìn y, hỏi bằng giọng của tù án nặng:
- Muốn ăn thua đủ hả ? Chú em chưa phải đối thủ của qua đâu.
Lời của ông nói là nói thật. Nếu chúng muốn động tay động chân, ông cũng
không từ. Cái ấm ức trong người lâu nay mà được trút vào bọn cường hào
ấy cũng hay. Mấy tháng qua, ông cũng nhận được thư bạn bạn bè xứ Bắc và
thư của ông Babut. Qua những lá thư ấy, ông biết các tờ báo Tây đã có
nhiều bài viết bênh vực, biện hộ cho ông. Thế cũng vui. Vui nhất là tính lạc
quan của Babut trong lá thư gần đây viết cho ông có câu: “Không lâu sẽ bắt
