Minh tinh chín chữ lòng son tạc
Trời đất từ rày mặc gió thu.
Trong bài “Văn tế lục tỉnh sĩ dân trận vong", ông Đồ Chiểu một lần nữa nêu
cao Trương Định và Phan Thanh Giản:
"Phải trời cho mượn cán quyền phá lỗ,
Trương tướng quân còn cuộc nghĩa binh
Ý người đặng xem tấm bản phong trần,
Phan học sĩ hết lòng cứu nước".
Vào năm 1867, Nguyễn Thông đuợc cử làm Án sát Khánh Hòa rồi Quảng
Ngãi. Thời gian này ông dâng sớ lên triều đình, để biện bạch cho Phan
Thanh Giản, đồng thời dâng bốn bản điều trần về kế sách hưng thịnh quốc
gia cho vua Tự Đức.
Tuy nhiên, tất cả đều không được chấp nhận vì sự gièm pha của các đại
thần hủ bại trong triều.
2.3.Hiện nay, giới nghiên cứu nhìn về nhân vật lịch sử Phan Thanh
Giản như thế nào?
Sau loạt bài viết về ông vào những năm 1962 - 1963, trên Tạp chí Nghiên
cứu Lịch sử, để rồi đi đến kết luận chê trách ông như tôi đã nêu trên, hiện
nay người ta đã phát hiện thêm nhiều tư liệu mới, giúp soi sáng, đánh giá
về nhân cách, sự nghiệp và bi kịch cuối đời của Phan Thanh Giản một cách
công bằng hơn
A.Tại TP HCM vào ngày 16/8/2003, tạp chí Xưa&Nay, Hội Khoa Học Lịch
Sử VN, Hội Ðồng Khoa Học Xã Hội phối hợp tổ chức tọa đàm khoa học
“Thế Kỷ XXI nhìn về nhân vật lịch sử Phan Thanh Giản” đã phổ biến một
bản văn nói: