PHẬT GIÁO NAM TÔNG KHMER: TRUYỀN THỪA VÀ BIẾN ĐỔI
165
trách từng lĩnh vực. Ban này sẽ thay mặt chùa để làm các việc như
thực hành nghi lễ, xây dựng sửa chữa chùa, quản lý ruộng đất chùa, tiếp
nhận đồ hiến tặng,... đồng thời tham gia vào việc quản lý phum, sóc.
Và cuối cùng, là các wên (vên, vênh) trong mỗi phum, sóc, số
lượng wên nhiều hay ít là tùy thuộc vào dân số, thành viên bao gồm
các tín đồ được phân theo địa bàn cư trú, đứng đầu là chủ wên (mê
wên). Wên sẽ trực tiếp tham gia các công việc của chùa và phục vụ
các vị sư trong đời sống thường ngày, chẳng hạn như lo việc cơm ăn
nước uống cho họ.
Phật giáo Nam tông Khmer đóng vai trò linh hồn của việc duy
trì và kết nối cộng đồng Khmer, làm cho dân tộc này mang bản sắc
riêng trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Đối với người Khmer,
chùa không chỉ là cơ sở tôn giáo, mà còn là trung tâm chính trị, văn
hóa, và xã hội của họ, đóng vai trò quan trọng trong việc nối kết
cộng đồng. Tồn tại trong cộng đồng ấy, Phật giáo Nam tông Khmer
vừa giữ được đặc trưng tôn giáo của mình, vừa mang tính dân tộc
với những nét văn hóa phong tục dân gian Khmer, và khác biệt với
các hệ phái Phật giáo còn lại.
8
Có thể nói rằng, văn hóa Khmer chính
là văn hóa Phật giáo Nam tông Khmer, bởi theo Vương Xuân Tình
và cs
9
, Phật giáo Nam tông Khmer ảnh hưởng đến mọi phương diện
đời sống tinh thần của người Khmer, từ văn hóa, nhận thức, đến các
nghi lễ, phong tục tập quán...
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, Phật giáo Nam tông Khmer
đã và đang xuất hiện một số biến đổi đáng chú ý. Chẳng hạn, có
tình trạng nhiều nam thanh niên Khmer không muốn đi tu theo
truyền thống và nếu có thì thời gian cũng thường ngắn hơn hẳn so
với trước đây (tính bằng tuần so với tính bằng năm), thậm chí đôi
khi có tính hình thức. Phan An
10
cho biết, vài nơi như Trà Vinh và
8. Giáo hội Phật giáo Việt Nam (2017), Phật giáo Nam tông Khmer với sự phát triển bền vững khu
vực Tây Nam bộ, https://slideshare.vn/lichsuvanhoa/phat-giao-nam-tong-khmer-voi-su-phattrien-ben-
vung-khu-vuc-tay-nam-bo-f9zbuq.html. Truy cập 9:52 ngày 9-10-2020.
9. Vương Xuân Tình và cs (2017), Các dân tộc nhóm ngôn ngữ Môn - Khơ-me. Tập 3, trong Các dân
tộc ở Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
10. Phan An (2013), Một vài ghi nhận về đời sống tôn giáo của người Khmer Nam bộ trong thời
