DI SẢN VĂN HÓA PHẬT GIÁO NAM TÔNG KHMER Ở PHƯƠNG NAM
203
phẩm cho chư tăng; lễ Chol Chnam Thmay (như tết Nguyên đán ở Việt
Nam); lễ Đôn-ta (lễ cúng ông bà); lễ cúng Trăng… Dù là lễ của Phật
giáo hay lễ dân tộc nhưng mọi hoạt động này đều gắn liền với các nghi
thức tôn giáo bởi mọi người cùng đến chùa, đọc kinh, thả đèn lồng… và
có sự tham gia của các vị sư”.
3
2.2. Loại hình di sản văn hóa vật thể
Khi đề cập đến loại hình di sản văn hóa vật thể của Phật giáo nói
chung và Phật giáo Nam tông Khmer nói riêng cần phải đề cập đến
ngôi chùa cùng những đồ thờ, hiện vật, nội thất của công trình kiến
trúc này với tư cách là một bảo tàng sống trưng bày về Phật giáo. Có
thể nhận thấy, ngôi chùa Khmer không chỉ là không gian thiêng,
giàu tính tâm linh mà còn là một trung tâm hoạt động văn hóa xã
hội của người Khmer ở phương Nam nước ta.
Về kiến trúc, ngôi chùa Khmer được xem như một bảo tàng
“sống” hoàn hảo về giá trị văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần, ở
đó thể hiện từ vấn đề lịch sử đến kiến trúc, nghệ thuật... Từ cổng
chùa (Khă-Lôông-Thă-Via) đến kiến trúc Chánh điện (Pré-Vihear)
từ kiến trúc Sala đến kiến trúc nhà Tăng (Kodh), mỗi công trình đều
là một chỉnh thể mỹ thuật hoàn hảo nó chứa đựng triết lý sâu xa với
sự nhiệt huyết được thể hiện thông qua đôi bàn tay điêu luyện của
nghệ nhân người Khmer. Tượng Phật trang nghiêm với tòa sen thể
hiện lòng nhân hậu từ bi, các hình tượng chim thần (Krud-garuda)
ưỡn ngực đỡ lấy mái chùa thật khỏe khoắn và sự dũng mãnh của
hình tượng rắn thần Naga được gắn lên mái chùa, cong vút cùng
những dải hoa trang trí với họa tiết tinh xảo. Hoa văn dây leo Pha-
nhi-vo, Pha-nhi-pha-lơng, hoa văn có dạng như ngọn lửa uốn lượn,
hoa Đok-chăn-hiên thể hiện sự thanh khiết giản dị, với 4 cánh thể
hiện cho 4 phương trời quanh núi vũ trụ Mêru, hoa văn Tuông-
Hok, hoa sen, tượng đầu rồng, Kenno... Các hình tượng nghệ thuật
này thể hiện hết sức sinh động, với màu sắc nguyên thể, tương phản,
3. Minh Nga, Giới thiệu sơ lược về Phật giáo Nam tông Khmer, http://btgcp.gov.vn/gioi-thieu-cac-
to-chuc-ton-giao-da-duoc-cong-nhan/Gioi_thieu_so_luoc_ve_Phat_giao_Nam_tong_Khmer-
postZAplQlqn.html, truy cập ngày 27/11/2020.
