TINH THẦN “HỘ QUỐC, AN DÂN” CỦA PHẬT GIÁO NAM TÔNG KHMER
259
thanh hô lớn: “Phá ấp chiến lược!”. Sự kiện này đã gây tiếng vang lớn.
Tại Trà É, ấp chiến lược Nước mặn 1, ấp chiến lược Nước mặn 2, ấp
chiến lược ở hai xã Mỹ Long và Huyền Hội ở Trà Vinh đều bị đồng
bào Khmer phá rã.
42
Tháng 2/1962, nhân dân xã Tân An Luông
(Vũng Liêm - Trà Vinh) biểu tình chặn đầu đoàn xe M113 đang tiến
hành càn quyét. Tại chùa Vĩnh Lạc, hơn 2.000 tín đồ người Khmer
thuộc hệ phái Nam tông biểu tình chống gom dân lập ấp chiến lược.
Đến tháng 11/1962, trên vùng giáp ranh giữa hai huyện Vũng Liêm
và Cầu Ngang, quân dân ta đã “phá hỏng được 32/35 ấp chiến lược
mà chính quyền Sài Gòn xây dựng trong 2 năm”.
43
Năm 1964, đồng
bào Khmer đã tổ chức nhiều cuộc đấu tranh chính trị ở địa bàn
huyện Trà Cú, Cầu Ngang và Thị xã Trà Vinh chống dồn dân, lập ấp
chiến lược. Quân dân huyện Tiểu Cần - trong đó phần lớn là đồng
bào Khmer, phá ấp chiến lược Cầu Quan giải phóng hơn 1.500 dân,
phá rã toàn bộ ấp chiến lược tại các xã Huyền Hội, An Trường, Mỹ
Cẩm và Tân An.
44
Trong đấu tranh binh vận, các nhà sư và Phật tử Khmer tham gia
rất tích cực. Nhiều binh lính đã đào ngũ, dã ngũ mang theo toàn bộ
vũ khí về với cách mạng. Có thể kể đến sự kiện đại đội bảo an phản
chiến ngày 15/9/1963, tại đập Bà Thể (xã Bình Phú, huyện Càng
Long). Tại Bắc Sama (xã Phong Thạnh, huyện Cầu Kè), một trung
đội bảo an, trong đó có nhiều người là dân tộc Khmer nổi dậy. Ở
Trà Vinh, có hơn 1.000 sư sãi người Khmer đã tham gia vào 3 cuộc
đấu tranh lớn diễn ra trên địa bàn các huyện Trà Cú, Cầu Ngang và
thị xã Trà Vinh, phá được 40 ấp chiến lược tại Trà Cú. Có nhiều tấm
gương phụ nữ anh dũng tiêu biểu trong phong trào chống phá ấp
chiến lược ở miền Tây Nam bộ, như chị Út Tịch (có chồng là người
Khmer) hay nữ dân quân du kích Tô Thị Huỳnh người Khmer.
45
42. Phạm Đức Thuận (2017), Phong trào chống phá ấp chiến lươc ở miền Tây Nam Bộ (1961-1965),
Luận án Tiến sĩ Lịch sử, Đại học Huế, tr. 145.
43. Ban Chấp hành Đảng Bộ tỉnh Vĩnh Long (2013), Lịch sử Vĩnh Long (1732-2000), Vĩnh Long,
tr. 293.
44. Phạm Đức Thuận (2017), Phong trào chống phá ấp chiến lươc ở miền Tây Nam Bộ (1961-1965),
Luận án Tiến sĩ Lịch sử, Đại học Huế, tr. 145-146.
45. Phạm Đức Thuận (2017), Phong trào chống phá ấp chiến lươc ở miền Tây Nam Bộ (1961-1965),
Luận án Tiến sĩ Lịch sử, Đại học Huế, tr. 143
