PHẬT GIÁO NAM TÔNG TẠI VÙNG NAM BỘ
302
vào Nam bộ theo bốn hướng chính như sau: thứ nhất là hệ phái
Bắc Tông, theo các dòng người di cư từ Thuận Quảng vào Nam bộ
thông qua đường thủy và đường bộ đến khu vực tỉnh Đồng Nai, Gia
Định… hướng thứ hai là do cuộc di cư theo tướng Trần Thượng
Xuyên và Dương Ngạn Địch từ Trung Quốc sang Việt Nam vào
khoảng thế kỷ XVII, một hướng khác là từ thế kỷ XVIII Mạc Cửu,
một người Trung Quốc chạy sang Chân Lạp sau đó chuyển vào khai
hoang vùng đất Mang Khảm sau này là Hà Tiên, Hướng cuối cùng
là từ Campuchia. Có thể thấy đến đầu thế kỷ XX tại vùng đất Nam
bộ, Phật giáo đã thể hiện được tính đa dạng khi đồng thời xuất hiện
hai hệ phái Nam tông và Bắc tông, Bắc tông phổ biến trong cộng
đồng người Việt và người Hoa, hệ phái Nam tông phổ biến trong
cộng đồng người Khmer hay còn được gọi là Phật giáo Nguyên thủy
(Theravada). Đến năm 1944, Minh Đăng Quang thành lập thêm
Hệ phái Khất sĩ chủ yếu phổ biến trong cộng đồng người Việt, đem
lại cho vùng đất Nam bộ tính đặc thù và phong phú trong lĩnh vực
tôn giáo và tín ngưỡng.
3
Về khía cạnh lịch sử, Nam bộ là vùng đất
đối đầu với các thế lực xâm lược, thông qua những chính sách về
tôn giáo của các thế lực xâm lược, Phật giáo Nam bộ cũng đã có
nhiều sự thay đổi tạo nên tính đa dạng cho đến ngày nay.
Nói về Phật giáo tại Nam bộ cần phải nhắc đến những ngôi chùa
với phong cách trang trí kiến trúc độc đáo mang đậm tinh thần văn
hóa của tộc người Khmer, trên địa bàn Nam bộ hiện nay có hơn 600
ngôi chùa Khmer lớn nhỏ trong đó có những ngôi có niên đại xây
dựng cách đây vài thế kỷ, được công nhận là di tích kiến trúc nghệ
thuật cấp quốc gia như: chùa Âng, chùa Mẹt, chùa Hang, chùa Dơi,
chùa Khléang… Chùa luôn đóng vai trò quan trọng trong toàn bộ
đời sống của người Khmer, chùa gắn liền với các hoạt động sinh
hoạt tôn giáo tín ngưỡng của người Khmer Nam bộ, không những
thế chùa còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, phong tục tập
quán truyền thống của cộng đồng người Khmer, ngoài ra ở chùa
còn là nơi dạy học cho các con em của đồng bào Khmer trong Phum
3. Trần Hồng Liên (2019), Góp phần tìm hiểu Phật giáo Nam bộ, NXB Khoa học Xã Hội, tr. 375-376.
