PHẬT GIÁO NAM TÔNG KHMER TẠI LỘC NINH
383
4. PHẬT GIÁO NAM TÔNG KHMER GIÁN ĐOẠN TRÊN VÙNG ĐẤT
LỘC NINH
Xét về lịch sử hình chùa Nam tông Khmer ở miền Đông Nam bộ,
có chùa Khmer được xây dựng vào năm 1911 như chùa Svey (Tây
Ninh), có chùa được xây dựng vào năm 1930 như chùa Sóc Lớn,
các chùa chùa còn lại được xây dựng trong giai đoạn từ năm 1960
đến năm 1964 như chùa Serey Odom (xã Lộc Hưng/năm 1960),
Siri Wongsa Kemararam (Đồng Xoài/1963), chùa Chà Là (xã Lộc
Thịnh/năm1964). Hầu hết các chùa Khmer ở Lộc Ninh đều bị phi
cơ phá hủy trong năm 1972, là giai đoạn ác liệt nhất của cuộc chiến
tranh Việt Nam. Cũng vào thời điểm này, đã xảy một hiện tượng di
dân lớn nhất trong lịch sử sinh tồn của người Khmer tại miền Đông
Nam bộ, khi toàn bộ cư dân trong các phum nằm rải rác bên ngoài
thị xã An Lộc (nay là thị xã Bình Long) đã di chuyển về Phum Thom
(Lộc Ninh). Hành trình được thực hiện bằng phương thức cắt rừng
đi bộ 50 km về hướng Bắc để đến nương nựa vào những người đồng
tộc đã cư trú từ năm 1915. Già làng Lâm Bắc cho rằng Sóc Lớn
có chùa to nhất trong vùng, người Khmer theo Phật giáo nên tin
rằng về nơi thiêng liêng sẽ là nơi an toàn nhất khi lánh nạn chiến
tranh
8
. Năm 1972 cũng là lúc chùa Sóc Lớn bị phá hủy do trúng hai
quả bom từ một chiếc phi cơ nhưng không có người Khmer nào bị
thương hay chết trong đợt ném bom đó
9
. Trong chiến tranh, người
Khmer ở Sóc Lớn rất ít khi bị chết vì bom đạn nên họ tin tưởng sự
may mắn này xuất phát từ sự linh thiêng của ngôi chùa Phật giáo.
Tuy nhiên, trong khi các ngôi chùa Khmer nằm dọc theo tuyến
biên giới Việt Nam - Campuchia đều bị phá hủy trong năm 1972
thì chùa Siri Wongsa Kemararam ở thị xã Đồng Xoài vẫn tồn tại cho
đến năm 1975. Khi giải phóng thị xã Đồng Xoài, người Khmer tuân
theo lời tuyên truyền của các cán bộ dân vận, di tản ra khỏi nơi cư
trú ở khu vực ngã tư Phước Bình (tên dân gian là Sóc Miên) khoảng
8. Biên bản phỏng vấn già làng Lâm Bắc (70 tuổi, ấp Chà Đôn), thực hiện ngày 14 tháng 10 năm
2020.
9. Biên bản phỏng vấn già làng Lâm Bắc (70 tuổi, ấp Chà Đôn), thực hiện ngày 14 tháng 10 năm
2020.
