PHẬT GIÁO NAM TÔNG TẠI VÙNG NAM BỘ
384
5km về hướng Nam, do lo sợ chiến tranh vẫn còn tiếp diễn
10
. Chùa
Siri Wongsa Kemararam chỉ còn một số vị sư ở lại trông coi. Sau
thời gian khoảng ba tháng nhận thấy chiến tranh không còn nữa,
những người Khmer quay về chốn cũ thì nhận ra khu cư trú của họ
đã bị trưng dụng bởi những người mới đến, còn sư sãi do không ai
dâng cơm cũng đã bỏ về các ngôi chùa ở miền Tây Nam bộ từ lúc
nào không ai biết
11
. Chùa Siri Wongsa Kemararam kết thúc từ đó,
đất chùa trở thành nơi cư ngụ của các hộ dân, dấu vết của ngôi chùa
xưa nay cũng dần tan biến theo dòng thời gian.
Từ sau cuộc chiến năm 1972, các chùa Khmer tại huyện Lộc
Ninh gần như không còn tổ chức thực hành nghi lễ tôn giáo, các vị
sư cũng đã di chuyển về miền Tây, vì không trụ nổi với hoàn cảnh
khắc nhiệt của chiến tranh. Phum sóc vẫn tồn tại nhưng người
Khmer sống tản mác khắp nơi để tránh bom và đạn pháo kích. Sau
năm 1975, các sư Khmer cũng chưa thể quay lại vùng đất Lộc Ninh
ngay được, vì những vấn đề liên quan đến công tác quản lý nhà nước
ở những địa phương miền núi. Đồng thời cộng đồng người Khmer
ở Lộc Ninh và miền Đông Nam bộ nói chung nằm trong diện quy
chế của nhà nước dành cho các dân tộc thiểu số. Nhận thức về tôn
giáo và dân tộc của một bộ phận cán bộ quản lý tại địa phương còn
nhiều hạn chế, do chưa được đào tạo chuyên môn về tôn giáo và
quản lý nhà nước. Đa phần các cán bộ lại là người miền Bắc di dân
vào Nam làm công tác quản lý, họ còn khá xa lạ với phương thức
thực hành, nghi lễ, giáo thuyết của Phật giáo Nam tông Khmer. Các
chùa Khmer tuy bị máy bay phá hủy trong chiến tranh nhưng nền
chùa vẫn còn. Tuy nhiên, việc dựng lại một ngôi chùa trên vùng
biên giới đòi hỏi một quy trình kiểm tra và giám sát vô cùng nghiệm
ngặt từ phía chính quyền. Những vấn đề này đã làm cho các ngôi
chùa Khmer không thể định hình lại trong một thời gian dài sau
giải phóng.
10. Biên bản phỏng vấn già làng Lâm H (85 tuổi, phường Phước Bình, thị xã Đồng Xoài), thực hiện
ngày 15 tháng 10 năm 2020.
11. Biên bản phỏng vấn già làng Lâm H (85 tuổi, phường Phước Bình, thị xã Đồng Xoài), thực hiện
ngày 15 tháng 10 năm 2020.
