PHẬT GIÁO NAM TÔNG KHMER TẠI LỘC NINH
385
5. HỘI ĐỒNG GIÀ LÀNG VÀ SỰ TRỖI DẬY CỦA TÍN NGƯỠNG MA
THUẬT
Về phương diện quản lý nhà nước ở Lộc Ninh và miền Đông
Nam bộ, người Khmer thuộc nhóm các dân tộc thiểu số, tên gọi
hiện nay được sử dụng trong các văn bản của nhà nước là người
đồng bào dân tộc. Cơ cấu quản lý cấp cơ sở ở đây được áp dụng
theo quy chế tổ chức của cộng đồng người đồng bào ở Tây Nguyên.
Mỗi ấp duy trì một Hội đồng già làng giữ vai trò thế quyền trong
quản lý xã hội và thần quyền trong nghi lễ. Điều này, hoàn toàn khác
với phương thức tổ chức xã hội của người Khmer Tây Nam bộ vốn
không có cơ cấu Hội đồng già làng, mà chỉ có nhà sư và tầng lớp trí
thức lãnh đạo cộng đồng. Xã hội của người Khmer ở Lộc Ninh và
miền Đông Nam bộ chưa thể hình thành một tầng lớp trí thức đúng
nghĩa bao gồm những người có học vị, địa vị, giữ vai trò lãnh đạo
trong một xã hội đa tộc người như những người Khmer Tây Nam
bộ. Vấn đề này xuất phát từ những hệ lụy của lịch sử, biến động xã
hội và điều kiện kinh tế của người Khmer Đông Nam bộ đã ảnh
hưởng nghiêm trọng đến con đường học vấn của nhiều thế hệ. Hội
đồng già làng ở Lộc Ninh và Đông Nam bộ được thành lập bao gồm
những cụ già cao niên có uy tín và am hiểu phong tục tập quán,
nhưng phần nhiều các già làng đứng đầu Hội đồng là những người
có công cách mạng, có cụ được nhà nước trao tặng huân chương,
huy chương đeo kín trên bộ lễ phục. Như vậy, đây cũng là một diện
chính sách nhằm đền ơn đáp nghĩa và thể hiện sự tín nhiệm của nhà
nước dành cho những người có công với đất nước trong cộng đồng
người Khmer.
Hội đồng già làng có tiếng nói quan trọng trong tổ chức cơ sở
của người Khmer ở Lộc Ninh. Mọi chủ trương, chính sách của
nhà nước, chính quyền địa phương thường phải làm việc với Hội
đồng già làng trước khi phổ biến rộng ra cộng đồng. Trong 20 năm
Phật giáo Nam tông Khmer gián đoạn trên vùng đất Lộc Ninh, Hội
đồng già làng đã đảm nhiệm vai trò hành lễ của người dân nơi đây.
Trước đây, khi Phật giáo Nam tông còn thịnh hành, đa phần người
