PHẾ ĐÔ - Trang 800

chuyện. Tác phẩm đã trở thành của cải xã hội, thì nguyện ước ban đầu của
tác giả chưa chắc đã phải là giá trị chân chính của tác phẩm, mà nhiều tác
dụng nhận thức, tác dụng thẩm mỹ đều là tác giả phát hiện lại. Bạn đọc
đánh giá thế nào đều hợp lý. Tác dụng của một cuốn sách là do tác giả và
độc giả cùng sáng tạo sức tưởng tượng là hàng đầu. Thời gian viết "Phế đô"
không dài, song thai nghén nó thì đã lâu lắm, hơn mười đề cương nung nấu
trăn trở đêm ngày không yên, khi viết, đề cương lại hoàn toàn bỏ đi, chỉ còn
xu hướng lớn, sau đó cứ từ từ mà viết, như nước chảy trôi xuôi. Trong cảm
giác của tôi hai chữ "Phế đô" là bể rộng lắm, lại khó nói ra. Thành Tây
Kinh nếu là một thành phố bị phế bỏ của Trung Quốc, thì trên trái đất,
Trung Quốc sẽ là gì? Thời gian đã đến lúc trước khi chấm dứt một thế kỷ.
Trong cái "Phế đô" không xác định rõ khu vực này, tâm trạng của con
người như thế nào, tư tưởng tình cảm như thế nào. Sử thi không phải thứ
tôi theo đuổi, tôi không có tham vọng ấy. Tôi chỉ định viết một đoạn bộc
bạch nỗi lòng thực trạng nội tâm. Nhưng tôi tuyệt đối nhấn mạnh một loại
truyền đạt cảm giác và mùi vị của người phương Đông, của người Trung
Quốc. Tôi thích sự giản lược của nhạc cổ Trung Quốc, giản lược gần như
khô khan, thích cái cảm ứng mơ hồ và cả khối của nó, lấy ít nói nhiều, lời
gần ý xa, giơ nặng mà tưởng nhẹ nhàng như không, ung dung thoải mái,
trên giấy trắng viết chữ đen, nhiều hơn nữa trên giấy đen viết chữ trắng. Tôi
chú ý quan tâm thực, bởi vì tôi là bình dân, bình dân không thiếu lòng xót
xa cho nỗi gian truân của thời thế và thương tiếc cho nỗi đau khổ của người
đời. Nhưng tôi còn là nhà văn, nhà văn còn gọi là nhàn nhã, là kẻ vô công
rồi nghề. Tôi cười tôi sống nửa bận nửa nhàn, viết văn tưởng như thông mà
không thông. Chính là quan tâm coi trọng hiện thực, quan tâm coi trọng
cuộc sống, tôi đã chú trọng sự khác nhau của nhân vật dưới ngòi bút, chứ
không phải so sánh nhân vật, chú trọng cái đẹp của nó, lại rất chú trọng cái
lạnh lẽo, rét buốt của nó, tìm hành động trong không hành động, tìm thích
ứng trong không thích ứng. Một cuốn "Phế đô" vốn là để an thần mà viết
nào ngờ ầm ĩ cả lên. Tôi đành nằm ru rú một chỗ. Hôm nay nhìn thấy một
hòn đá trắng to tròn đặt lên con tê giác một sừng bằng đồng thau phỏng
chế, sau đó lại đặt một hòn đá trắng nhỏ hơn như vậy dưới hòn đá to, muốn