PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 101

này giới hạn trong việc tìm hiểu “những điều kiện khả hữu”(Bedingungen
der Moglichkeit) của giá trị những hình thái ở đó hiện hữu biểu hiện, triết
học này ở trong cùng một quan hệ với những khoa học đặc thù, như Lukács
nhận định không vượt khỏi giới hạn của thế giới vật hóa, nghĩa là mất tổng
thể, mất bản thể có năng động lịch sử. Ở đây mục tiêu của Lukács không
phải đi trình bày một lịch sử về triết học hiện đại, nhưng muốn phác thảo
mối liên hệ toàn bộ (Zusammenhang) giữa những vấn đề cơ bản của triết
học này với cơ sở hữu thể khởi từ đó xuất phát những vấn đề này và nỗ lực
quay về bằng phương tiện nhận thức.
Trước tiên là viễn tượng thế giới, một thế giới vật hóa ở đó tính thuần lý
như thế lý tính triển khai của thế giới tư bản tạo ra những bái vật, giá cả
như thể sinh hoạt của con người. Khi đi phân tích triết học cận hiện đại,
Lukács nhằm lý giải mặt khả hữu chủ quan của biện chứng về vật hóa.
Những nghịch lý hàm chứa trong triết học này khởi từ Kant với khái niệm
vật-tự-thân chỉ ra bản chất không thể xâm nhập của sự vật qua nhận thức và
sự bất lực của những phạm trù nhận thức nhằm tổng hợp cái toàn thể thuần
lý. Fichte và Hegel đã có những nỗ lực phá bỏ khái niệm chủ thể trong triết
học thực tiễn của Kant trong biện chứng lịch sử khi cụ thể hóa chủ thể lịch
sử, tuy nhiên cái khái niệm tinh thần dân tộc (Volkgeister) chỉ là công cụ
của một tinh thần thế giới (Weltgeist) mang tính huyền hoặc. Nếu lịch sử là
công trình của một chủ thể tuyệt đối thì nó xa lạ với lý trí nhân loại và làm
vật hóa chủ thể là con người. Cho nên những nghịch lý trong tư tưởng tư
sản dẫn đến những yêu cầu về một khái niệm thuần lý mới. Cũng như Marx
và Engels đã nhận định là phong trào công nhân kế thừa di sản của triết học
cổ điển Đức, Lukács khi đi phân tích triết học này đã chỉ ra phương pháp
biện chứng là phương pháp thực sự đã thống nhất chủ thể và khách thể mà
vai trò lịch sử của nó là giai cấp vô sản:
Cái ưu thế lớn lao vượt khỏi Hegel được tạo bởi quan điểm khoa học
của giai cấp vô sản thể hiện nơi chủ nghĩa Mác dựa vào việc từ chối xem
trong những phạm trù phản ánh như một giai đoạn “thường trực” của tri
thức nhân loại và trong việc nhấn mạnh đến điều là những phạm trù này
thiết yếu cho mẫu mực của cả tư tưởng và đời sống trong xã hội tư bản,