PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 104

giữa lý luận xã hội triệt để và khoa học tự nhiên: Lý tưởng nhận thức của
khoa học tự nhiên đem áp dụng vào tự nhiên thực sự đã thúc đẩy sự tiến bộ
của khoa học. Nhưng khi đem áp dụng vào xã hội, nó trở mặt thành một vũ
khí tư tưởng cho giai cấp tư sản.(Das Erkenntnisideal der
Naturwissenschaften, das auf die Natur angewendet bloss dem Fortschritt
der Wissenschaft dient, erscheint auf die gesellschaftliche Entwicklung
gerichtet als ideologisches Kampfmittel der Bourgeoisie). Ở đây Lukács
muốn nhấn mạnh đến sự khác biệt giữa phương pháp biện chứng với những
chủ nghĩa duy vật thông tục, đặc biệt là chủ nghĩa Mác trong phong trào
Quốc tế Hai. việc tách rời khoa học tự nhiên và xã hội, đi ngược với quan
niệm của Engels, chịu ảnh hưởng sâu sắc Dilthey và nhiều nhà tư tưởng
cùng thời đại. Tuy nhiên trong phần cuối tiểu luận Vật hóa và Ý thức vô
sản Lukács trở lại quan điểm của Hegel khi phân định biện chứng tíêu cực
với biện chứng tích cực, do đó thiết yếu diễn giải sự tách rời những biện
chứng khách quan của tự nhiên với biện chứng của xã hội, bởi vì “trong
biện chứng của xã hội chủ thể được bao gồm trong quan hệ hỗ tương, trong
đó lý luận và thực tiễn trở thành biện chứng khi đối chiếu lẫn nhau”. Để
giải quyết nghịch lý này, Lukács quan niệm “tự nhiên là một phạm trù xã
hội”(Natur ist eine gesellschaftliche Kategorie) trong Chức năng biến đổi
của chủ nghĩa duy vật lịch sử, cho nên trong đoạn dẫn trên, ông ghi nhận sự
phát triển của nhận thức về tự nhiên là một hiện tượng xã hội và như vậy
bao gồm trong loại biện chứng xã hội. Một quan niệm như vậy giả định là
khoa học tự nhiên như một tri thức gắn liền với xã hội, ở đây là xã hội bị
vật hóa - một khi thủ tiêu được hiện tượng vật hóa tất phải có một khoa học
mới? Sự biến đổi xã hội cũng như giải quyết những “nghịch lý của tư tưởng
tư sản” không thể chỉ bằng một lý luận khác, mà phải nhờ vào cách mạng
xã hội cách mạng vô sản để giải quyết những vấn đề tri thức này?