PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 109

sự hiện hữu của nó cũng như ngay chính những trường hợp nó chi
phối,...nó cũng bị ảnh hưởng bởi những trường hợp và điều kiện này ngay
trong lòng mâu thuẫn, xác định và bị xác định trong cùng một vận động, và
bị xác định bởi những mức độ khác nhau và những trường hợp khác nhau
trong hình thái xã hội mà nó điều động: có thể nói nó bị siêu quyết định
trong nguyên tắc của nó."(La contradiction est inséparable de la structure
du corps social tout entier, dans lequel elle s exerce, ins“parable de ses
conditions formelles d existence, et des instancesmême qu elle
gouverne,...elle est donc elle-même, en son coeur, affectée par elles,
déterminante mais aussi déterminée dans un seul et même mouvement, et
déterminée par les divers niveaux et les divers instances de la formation
sociale qu elle anime: nous pourrions la dire surdéterminée dans son
principe).
Trong thí dụ đề cập nơi trên, Althusser nhận định Lenin đã đúng khi nhận
ra những điều kiện khách quan của cuộc cách mạng Nga vì trong hoàn cảnh
cách mạng, Nga là khâu yếu nhất trong chuỗi mắt xích đế quốc, đồng thời
nó cũng là nước lạc hậu và tiêntiến nhất, nên một mâu thuẫn lớn lao không
thể tránh khỏi cũng như không thể giải quyết, giữa một cuộc cách mạng tư
sản xảy ra ngày hôm trước cách mạng vô sản, thúc đẩy những điều kiện chủ
quan để thực hiện hai cuộc cách mạng. Toàn bộ kinh nghiệm cáchmạng
mác-xít chứng tỏ mâu thuẫn chung như mâu thuẫn giữa những lực lượng
sản xuất và quan hệ sản xuất hiện thể nơi mâu thuẫn giữa hai giai cấp đối
kháng tự nó không đủ để tạo cách mạng, cho nên tất yếu nó phải phối hợp
với những mâu thuẫn khác trong một thểthống nhất cấu tạo bởi chính bản
chất và kỳ thành của chúng. Mọi mâu thuẫn trong một hình thái xã hội đều
có tính siêu quyết định như thế. Mâu thuẫn của Hegel không bao giờ thực
sự có tính siêu quyết định vì những hình ảnh của ý thức và những thế giới
tiềm tàngtương ứng với những hình ảnh này không là những xác định kỳ
thành khác biệt với ý thức mà chỉ là "những tiếng vọng của những gì nó trở
thành như thể những dự kiến của chính nó". Lấy thí dụ ngay trong chính
Triết học về Lịch sử của Hegel. Mọi xã hội lịch sử được cấu tạo bởi vô số
những tất định cụ thể, từ luật lệ chính trị đến tôn giáo qua mọi thể chế kinh