PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 112

nó như một tư duy-cụ thể (Gedankenkonkretum), như một tư duy-tổng thể
(Gedankentotalitat), nghĩa là như một đối tượng của tư duy (objet de
pensée), tuyệt đối phân biệt với đối tượng thực.
Để đọc Marx, Althusser đề nghị một cách đọc mới, ông gọi là đọc theo
triệu chứng (lecture symptômale) để chống lại kiểu đọc văn chỉ thấy trong
những lý lẽ sự liên tục của bản văn. Khái niệm này Althusser mượn lại của
Freud (trong phân tâm học, đó là cách lý giải những giấc mộng và những
hiện tượng trong khoa tâm trị liệu của đời sống hàng ngày) vì đọc không
phải đi kiểm tra và nhìn mà là xây dựng lại những điều kiện của chính thị
giác trong trường của một vấn tính và ghi nhận những nguyên nhân cấu
trúc (causes structurales) của giới hạn cũng như sự triển khai của nó:"Chỉ
kể từ Freud, chúng ta mới bắt đầu nghi ngờ điều gì nghe cũng như nói (và
giữ im lặng) muốn nói gì; và cái muốn nói (vouloir dire) này của nói và
nghe vén mở bên dưới cái vô tội của nói và nghe là cái chiều sâu tội lỗi của
một diễn ngôn thứ hai, hoàn toàn khác, diễn ngôn của vôthức". Vì vậy
trong Đọc bộ Tư bản Althusser ghi nhận:
"Marx không suy nghĩ về mặt lý luận, dưới một hình thức chính đáng và
phát triển, khái niệm và những hàm ngụ lý luận trong tiến trình cách mạng
về mặt lý luận."
Trong tác phẩm này của Marx có những chỗ khuyết, "những lầm lẫn lý
thuyết" cho nên:
"Cần một bản đọc có triệu chứng để những lầm lẫn này dễ nhận ra và để
nhận diện" cái diễn ngôn hiển lộ của bản văn là cái diễn ngôn thầm lặng
liên kết những "triệu chứng" của vô thức chôn dấu dưới mặt diễn ngôn đầu.
Ông phân biệt hai trình độ đọc Marx,
"không những chỉ ở điều Marx nói mà ở điều Marx làm, chúng ta có thể
nắm được sự chuyển nhượng từ một ý tưởng và thực tiễn của việc đọc ban
đầu sang một thực tiễn đọc mới, cũng như sang một lý luận về lịch sử khả
dĩ cung cấp cho chúng ta một lý luận mới về đọc". Cho nên khi Marx đọc
Smith hay Ricardo, không phải ông chỉ nhìn ra những quan điểm của họ mà
Marx đưa ra một chiều hướng phương pháp luận mới: phê phán, "phê phán
kinh tế chính trị học ở đây không có nghĩa là phê phán hay sửa đổi một vài