PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 114

trình tại Hội luận nói đến ở trên là:
"Tương lai của khoa học chiến lược số một của thời đại mới là khoa học
về lịch sử và tương lai của triết học gắn liền với khoa học này là chủ nghĩa
duy vật biện chứng."
Trong quan điểm của Althusser, chủ nghĩa Mác bao gồm hai bộ phận:
khoa học là chủ nghĩa duy vật lịch sử và triết học là chủ nghĩa duy vật biện
chứng. Theo đề cương thứ ba, Marx đã xây dựng một khoa học mới: khoa
học lịch sử về những hình thành xã hội,đánh dấu một đại lục mới, nếu xét
trên phương diện không gian lý luận, so với đại lục toán học của người hy
lạp, và đại lục vật lý của Galilée. Tiếp theo đề cương thứ tư, Althusser nhấn
mạnh: Mọi phát hiện khoa học lớn đều gây ra một chuyển biến lớn trong
triết học như khai sinh ra triết học cổ đại trong đại lục thứ nhất, triết học
mới với Descartes trong đại lục thứ hai. Cho nên "triết học mác-xít hay chủ
nghĩa duy vật biện chứng không thể trì trệ đối với khoa học lịch sử". Như
vậy phát hiện khoa học của Marx ở chỗ nào?
"Không phải con người làm ra lịch sử...mà là quần chúng trong những
quan hệ đấu tranh giai cấp", nói đúng ra những quan hệ đã vượt khỏi tầm
mức của những cá thể thực nghiệm. Chính vì vậy, Engels hay Lênin không
đặt để những vấn đề theo nghĩa lịch sử cáthể mà là lịch sử của những lý
luận trên một khán trường với ba nhân vật: triết học cổ điển Đức, kinh tế
chính trị học Anh và chủ nghĩa xã hội Pháp.
Nhân vật ở đây như những khái niệm nhân vật của Deleuze-Guattari
không phải là con người mà là nhân vật lý luận. Lần đầu tiên Về quan hệ
của Marx với Hegel trong những bài viết của Althusser cũng như Trả lời
John Lewis, Althusser nói đến quan niệm lịch sử như một quá trình không
chủ thể. Ông biện luận như sau: Đối với Hegel, lịch sử là một quá trình tha
hóa, nhưng quá trình này không có con người làm chủ thể mà là tha hóa
của Tinh thần.
Chủ thể nếu có chính là viễn đích luận (téléologie) của quá trình. Khi bỏ đi
quan niệm viễn đích này thì chỉ còn một phạm trù triết học Marx kế thừa
Hegel, đó là phạm trù quá trình không chủ thể.
Song kế thừa này chỉ có tính cách hình thức vì xét đến những điều kiện