PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 126

động cách mạng. Cũng chính Lukács trong "tự phê bình" và Lucien
Goldmann sau này nhận định "một viễn tượng khải huyền" như vậy "chủ
yếu chỉ có giá trị như một khái niệm lý tưởng, không phải như một thực tế
có tính thực tiễn". Lukács muốn bày tỏ sự thất bại của ông trong việc bắc
nhịp cầu nối giữa tiềm năng cách mạng và ý thức hiện thực vì đã không đào
sâu vấn đề "lao động như một trung gian đối tác trao đổi vật chất giữa xã
hội và tự nhiên" (die Arbeit alsmittler des Stoffwechsels der Gesellschaft
mit der Natur). (Vào cuối đời, Lukács theo đuổi một dự án nghiên cứu Bản
thể luận về hữu thể xã hội/Zur Ontologie des gesellschaftlichen Seins, trong
đó Lao động là một vấn đề cơ bản, song dự án này còn viết dở dang.)
Làm thế nào giai cấp vô sản thực hiện được "sứ mạng lịch sử giải phóng"
chính mình, trong khi giai cấp công nhân chỉ là một hiện hữu thường
nghiệm, còn vô sản mới chính là một phạm trù chính trị xã hội mà thực tế
của nó trong tình trạng chuyển biến. Vô sản trở thành một giai cấp phổ quát
nhằm thủ tiêu mọi phân chia giai cấp, nhưng nó chỉ có thể hoàn thành ý
thức giai cấp cách mạng thông qua cách mạng giải phóng, nghĩa là biến
chuyển thành một lực lượng cách mạng đòi hỏi một trung gian thúc đẩy nó
vượt qua cái trực tiếp thô thiển của kinh nghiệm sống. Trung gian này đóng
vai trò chiến đấu tiền phong là một chính đảng tiền phong của giai cấp vô
sản được chỉ đạo bằng một lý luận tiên tiến nhất. Lukács lập luận chủ nghĩa
tư bản tự nó không dẫn đến tiêu diệt trừ phi những con người cá thể bị áp
bức và sẵn sàng chống lại nó khi đặt mình phục tùng tập thể có nhiệm vụ
biến tự do thực sự thành hiện thực. "Tập thể có ý thức này chính là đảng
cộng sản." Đảng cộng sản hơn hẳn những tổ chức khác về phương diện ý
thức giai cấp một cách thực tiễn và tích cực trực tiếp ảnh hưởng đến những
hành động đặc thù của mọi cá nhân, đồng thời xác định quá trình lịch sử
một cách có ý thức, tóm lại đảng là trung gian cụ thể giữa con người và lịch
sử (konkrete Vermittlung zwischen Mensch und Geschichte). Kỷ luật và
thống nhất là những bộ phận của một toàn thể hoạt động cách mạng dưới
hình thức là đảng như một công cụ để trui rèn ý thức giai cấp vô sản thông
qua thực tiễn lịch sử. Hơn năm mươi năm sau Lịch sử và ý thức giai cấp
của Lukács, thông qua thực tiễn lịch sử, triết gia Nam tư Svetozar