PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 137

nhất. Ông nhận định:
“Dầu tương lai của khối Xô viết diễn ra như thế nào đi nữa, có một điều
chắc chắn là nỗ lực xây dựng sự thống nhất bền vững trong khối cộng sản
đã đưa giới lãnh đạo Liên Xô cũng như những nước cộng sản khác vào một
kinh nghiệm khó khăn, không còn ảo tưởng.”
Và ông tiên liệu khối Xô viết sớm muộn rồi cũng rơi vào số phận những
hệ thống đế quốc khác.
Trong Sự phá sản vĩ đại (1988) ông đã chỉ ra hai thế lực xung đột trong cơ
cấu xây dựng đế quốc Xô viết là một quá trình tự giải phóng khỏi sự kiềm
chế của Liên Xô về mặt ý thức hệ, mâu thuẫn với những nỗ lực tăng cường
sự hợp nhất kinh tế- quân sự tại các nước Đông Âu đang diễn ra một cuộc
đấu tranh quyết liệt nhằm thủ tiêu độc quyền của đảng cộng sản và sự thống
trị của Liên Xô, cuộc đấu tranh ấy như một điều kiện tiên quyết tất yếu cho
sự tái sinh xã hội. Nếu như hiện tình Liên Xô cho thấy nỗ lực tái thiết kinh
tế phải đánh đổi bằng cái giá bất ổn về chính trị, thì sự phá sản kinh tế cộng
sản trở thành một “đội quân thứ năm” bí mật của lực lượng đa nguyên dân
chủ tại các nước cộng sản hiện nay.
Quá trình cải cách của chủ nghĩa cộng sản tại Trung quốc dưới mắt
Brzezinski có vẻ thành công, nhưng cũng đánh đổi bằng giá từ bỏ sự chính
thống tư tưởng và chính trị. Nó nẩy sinh ra một giai cấp mại bản dưới sự
bảo trợ của nhà nước và ông mệnh danh là một loại “chủ nghĩa cộng sản
mại bản”. Brzezinski nhận định sự khác biệt giữa Trung quốc và những
nước anh em trong khối Xô viết ở chỗ người cộng sản Trung quốc gắn liền
tư tưởng của họ với bản thân lịch sử của Trung quốc và truyền thống cũng
như giá trị tồn tại của riêng nó. Phân tích những bước đổi mới của Cộng
sản Trung quốc dưới sự lãnh đạo của Đặng tiểu Bình và Triệu Tử Dương,
từ chiến lược cải cách bốn hiện đại (nông nghiệp, công nghiệp, khoa học kỹ
thuật và quốc phòng), sự cần thiết của biến đổi chính trị cơ bản, sự uyển
chuyển ý thức hệ, “giai đoạn sơ khởi của chủ nghĩa xã hội.” Vấn đề tiên
quyết của tái cấu trúc chính trị, hoàn cảnh lịch sử của Trung quốc như Triệu
Tử Dương khẳng định: “Chúng ta không ở trong hoàn cảnh mà những nhà
sáng lập ra chủ nghĩa Mác đương đầu...cho nên chúng ta không thể mù