PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 142

hội.
3. Chế độ độc đoán hậu cộng sản: Áp lực của quyền lợi dân tộc.
4.Chế độ đa nguyên hậu cộng sản: Tiến đến hệ thống kinh tế, xã hội và
chính trị có tính đa nguyên.
Mô hình đa nguyên của hệ thống chính trị đó như thế nào vẫn là một vấn
đề mở ngỏ, cần thảo luận.
Tác phẩm Sự phá sản vĩ đại của Brzezinski gợi ra hai vấn đề:
a. Cáo chung của chế độ cộng sản: Như đã dẫn ở trên, Brzezinski khẳng
định đế quốc Xô viết đang trong thời kỳ suy thoái và băng hoại. Những
biến chuyển của hiện tình hệ thống chính trị Xô viết đã chứng tỏ sự thay
đổi đang diễn ra về mọi mặt tổ chức, xã hội, chính trị và văn hóa. Có phải
những biến chuyển đó chứng tỏ vận động lịch sử không thể đảo ngược?
Khủng hoảng của hệ thống chính trị cộng sản đi về đâu? Theo quan điểm
lạc quan của những nhà phân tích chính trị như Brzezinski, nó báo hiệu sự
cáo chung của chế độ cộng sản, nghĩa là sự cáo chung của một hệ thống cai
trị độc đảng để dẫn đến một thể chế dân chủ đa nguyên.
Tuy nhiên, vấn đề không đơn giản. Thứ nhất, khi phân tích cơ cấu tổ chức
của chính trị cộng sản, người ta cần phải nắm vững quy luật chung của chủ
nghĩa xã hội, những đặc tính phổ biến khi đảng cộng sản nắm quyền bính
(một hệ thống chính trị kiểu mới tập trung quyền lực, kiểm soát mọi mặt
như tổ chức mặt trận thống nhất, xây dựng tổ chức đảng, quốc doanh và tập
thể hóa nông nghiệp, thảo kế hoạch năm năm, thanh trừng và kỷ luật
đảng...). Thứ hai, từ bỏ quyền chỉ đạo và lãnh đạo của đảng cộng sản có
phải do sức đẩy cưỡng bách của cao trào quần chúng hay chỉ là một bước
lùi trong chiến thuật như đã từng xảy ra trong quá khứ? Đây có phải là dấu
hiệu tiên quyết báo bước đầu của một “thực tiễn cách mạng”? Những biến
cố của thập niên 1980s khác biệt với thời thập niên 50s và 60s ở chỗ, sự nổi
dậy của quần chúng bạo động diễn ra thành công ở Roumania và thất bạo ở
Trung quốc, trong khi tiến trình hành động tại các nước Đông Âu xảy ra
thông qua vận động nghị trường và cải tổ một phần cơ cấu định chế. Thứ
ba, những biến chuyển mau lẹ vào cuối năm 1989 đến nay vẫn còn đề ra
những vấn nạn về yêu cầu bức thiết giải quyết sự bế tắc kinh tế hay chính