PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 32

trong nhận thức luận của chủ nghĩa Mác chỉ ra mối quan hệ giữa chủ nghĩa
Mác và Hegel. Ngay từ tác phẩm Làm gì?, Lênin đã lập lại quan điểm của
Engels là: "Không có triết học Đức dẫn khởi, đặc biệt là triết học Hegel,
chủ nghĩa xã hội khoa học Đức không bao giờ có thể thành hình.”
Trong tiểu luận trình bày chủ nghĩa Mác (1914), Lênin đã viết: "Marx và
Engels đã coi phép biện chứng của Hegel là sự thành tựu vĩ đại nhất của
triết học cổ điển Đức.” Trong Ba nguồn gốc và ba bộ phận cấu thành chủ
nghĩa Mác, Lênin xác định: Marx đã làm phong phú triết học với sự thành
tựu của triết học cổ điển Đức, đặc biệt là hệ thống Hegel dẫn đến chủ nghĩa
duy vật của Feuerbach. Sự thành tựu cơ bản là phép biện chứng, nghĩa là
"học thuyết và sự phát triển trong hình thái toàn diện, sâu sắc và dễ hiểu
nhất, học thuyết về sự tương đối của nhận thức nơi con người đã cung cấp
cho chúng ta với một phản ảnh về vật chất phát triển vô hạn.”
Khi xác định bản chất của triết học Mác, Lênin muốn chỉ ra một điều là
Marx đã phát triển quan niệm duy vật biện chứng về thế giới đến một quan
niệm về xã hội với chủ nghĩa duy vật lịch sử là mặt chủ yếu và là bộ phận
cốt cán của quan niệm duy vật biện chứng, Lênin viết:
"Triết học Mác là một chủ nghĩa duy vật triết lý hoàn bị đã cung cấp cho
nhân loại, đặc biệt là giai cấp công nhân với những công cụ đầy quyền năng
về nhận thức.”
Quan niệm này giúp cho chủ nghĩa Mác khám phá "ngay trong xã hội vây
quanh chúng ta, những lực lượng – có thể từ vị trí xã hội của chúng - phải
cấu tạo quyền lực có khả năng xóa bỏ cái cũ và xây dựng cái mới" (Ba
nguồn gốc và bộ phận cấu thành chủ nghĩa Mác).
Điều đó biểu hiện về mặt thực tiễn chính trị, khả năng của chủ nghĩa Mác
như một vũ khí lý luận của giai cấp vô sản, xóa bỏ sự nô lệ tinh thần mà
giai cấp vô sản đã phải chịu đựng dưới hình thức người bóc lột người.
Thái độ xác tín của Lênin được khẳng định rõ ràng về một chủ nghĩa Mác
chiến đấu. Nhưng có một chuyển biến tư tưởng trong sự tiến triển nhận
thức của Lênin - cơ sở cấu thành nhận thức đó là phép biện chứng của
Hegel trong khi Lênin bắt đầu "khám phá" Hegel.
Tập Bút ký triết học đánh dấu thời kỳ thứ hai, có thể nói trong khi đọc và