PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 33

nghiên cứu Hegel, những suy nghĩ từ thời điểm này mang những phát triển
quan trọng xây dựng lên một lý luận cách mạng mác-xít với những tác
phẩm sau đó như Nhà nước và Cách mạng; Chủ nghĩa đế quốc; giai đoạn
cao nhất của chủ nghĩa tư bản, Cách Mạng Vô Sản và Tên Phản Bội
Kautsky v. v...
Tại sao lại đặt vấn đề về mối quan hệ giữa Hegel và Lênin? Thật ra, tư
tưởng của Hegel đã du nhập nước Nga vào khoảng 1835. Những nhà tư
tưởng tiền phong của chủ nghĩa xã hội dân chủ Nga đã coi Hegel như người
thổi luồng gió mới cách mạng trong tư tưởng đương thời. Herzen nhiệt liệt
ca ngợi nhà tư tưởng Ba lan Cieszkowski với tác phẩm Prolegoma zur
Historiosophie đã dẫn dắt ông đi vào con đường tìm hiểu Hegel. Theo
Cieszkowski, Hegel đã chỉ ra cho nhân loại tự ý thức được rằng sự nhận
thức những quy luật chi phối sự phát triển của lịch sử. Triết lý về lịch sử trở
thành một hiện thực khách quan, hữu hiệu về chân lý của nhận thức. Trong
tự nhận thức chỉ ra sự thống nhất giữa thực tiễn và hành động:
"Con đường tương lai của triết học nói chung là phải trở thành triết học
thực tiễn, hay đúng hơn triết học về thực tiễn, mà hiệu quả cụ thể nhất đối
với những quan hệ về đời sống và xã hội là sự phát triển chân lý trong hoạt
động cụ thể.” Herzen đã đón nhận tư tưởng này và gọi phép biện chứng của
Hegel là "khoa đại số học của cách mạng.”
Khi viết quyển Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán
(1908) để tranh luận với nhóm Bogdanov, Lênin chỉ đọc Hegel qua Marx
và Engels. Từ bài tiểu luận viết ra nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của
Herzen (1912), Lênin ca ngợi Herzen đã đi thẳng tới "chủ nghĩa duy vật
biện chứng," đã lãnh hội được phép biện chứng của Hegel. Lênin cũng
nhấn mạnh: "Khi tưởng niệm Herzen, giai cấp vô sản học hỏi được từ nơi
ông sự đánh giá cao vai trò quan trọng của lý luận cách mạng.”
Như đã nói ở trên, Lênin quan niệm vấn đề biện chứng là một nhân tố tất
yếu trong sự nghiệp cách mạng.
Trong khoảng thời gian 1913 -1914, Lênin đã viết một loạt bài khai triển
những cơ sở tư tưởng của cuộc cách mạng sắp tới qua nhiều khía cạnh khác
nhau và đề ra những giải pháp về mặt triết học cũng như về mặt chiến lược