PHÊ PHÁN HỆ TƯ TƯỞNG MÁC-XÍT - Trang 68

liền với quy luật đấu tranh giai cấp. Có như vậy, chúng ta mới hiểu tại sao
Marx khoác cho giai cấp vô sản một sứ mạng lịch sử. Cái khác biệt và lớn
lao của bộ Tư bản so với những tác phẩm kinh tế cổ điển như J.
Schumpeter nhận xét là Marx đã đề ra mục tiêu vĩ đại: phá hủy nền kinh tế
cũng như xã hội tư bản chủ nghĩa, đồng thời đề nghị một mô hình tổ chức
xã hội mới.
Trước khi qua vấn đề ý thức hệ của chủ nghĩa Mác, chúng ta hãy xét đến
một số nhận định sơ khởi:
Lý luận tha hóa liên kết với lý luận tư bản trong toàn bộ tư tưởng của chủ
nghĩa Mác. Chỉ có điều này mới giải thích được sứ mạng lịch sử của giai
cấp vô sản như Marx quan niệm trong cuộc đấu tranh giai cấp.
Toàn bộ lý luận về tư bản của Marx như hai mặt đối lập của giá trị lao
động, giá trị thặng dư, quy luật về sự bần cùng gia tăng và quy luật tỷ suất
lợi nhuận giảm xuống dựa trên cơ sở lý luận giá trị để chỉ ra mối quan hệ xã
hội tư bản/vô sản.
Phần lớn những phê phán chủ nghĩa Mác đều tập trung vào vấn đề: khả
năng của giá trị thặng dư.
Một bên, phái bênh vực Marx cho rằng sự phát hiện giá trị thặng dư chỉ ra
tính cách bóc lột của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, khởi từ viễn
quan kinh tế đó,vận động của giai cấp công nhân là một tất yếu lịch sử.
Tuy nhiên, phái này cũng chỉ ra những mâu thuẫn chung quanh giai đoạn
quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa cộng sản. Chẳng hạn như Antonio
Negri khi phân tích Những nguyên lý (Grundrisse) đã phủ nhận giai đoạn
quá độ, bởi vì chủ nghĩa xã hội không thể khả hữu. Ông viết:
"Chủ nghĩa Mác trong Những nguyên lý quả thật là sự tương phản của chủ
nghĩa xã hội: khi chủ nghĩa xã hội ca ngợi sự tương đẳng và công lý của
những quan hệ xã hội (xây dựng trên quy luật giá trị) thì chủ nghĩa Mác
cũng đã chỉ ra quy luật giá trị và chủ nghĩa xã hội gắn bó với nhau. "
Song không thể quan niệm giá trị mà không có sự bóc lột. Trong Những
Nguyên Lý, Marx đã ý thức việc tích lũy tư bản của chủ nghĩa xã hội cũng
không khác tích lũy tư bản chủ nghĩa cho nên "nếu một số nhà xã hội chủ
trương chúng ta cần tư bản nhưng không cần những nhà tư bản là một điều