triệt hủy những giả tưởng này trong một cuộc cách mạng tư tưởng xã hội,
thì Marx và Engels chỉ ra những tư tưởng ấy bắt nguồn từ những điều kiện
xã hội.
Mối quan hệ giữa ý thức là một hữu thể ý thức được xác định bởi thực thể
xã hội phải được hiểu theo quan niệm duy vật lịch sử về ý thức hệ là một
quan niệm toàn diện; điều đó còn có nghĩa chính những điều kiện của chủ
nghĩa duy vật lịch sử cũng phải được áp dụng vào chính bản thân của chủ
nghĩa duy vật lịch sử.
Chủ nghĩa duy vật lịch sử của Marx được hình thành và phát triển trong
những điều kiện nhất định của thời đại. Chủ nghĩa ấy chỉ ra một ý thức hệ
làm đầu não chỉ đạo cho một lực lượng tiến hành cuộc cách mạng xã hội
mệnh danh là cuộc cách mạng của giai cấp công nhân, dưới quyền điều
động của một đảng tiền phong. Những khái niệm về đảng, giai cấp, chuyên
chính vô sản chỉ được đặt ra từ chủ nghĩa Mác và chứa đựng những mâu
thuẫn nội tại của chủ nghĩa Mác.
Trong Phê phán kinh tế chính trị học, Marx viết:"khi nói về sản xuất luôn
luôn có nghĩa là nói về một giai đoạn đặc thù của phát triển xã hội". Những
nghiên cứu kinh tế chính trị của Marx đều tập trung vào một xã hội: xã hội
tư bản chủ nghĩa.Phân tích quá trình vận động kinh tế tư bản chủ nghĩa và
sản xuất tư bản chủ nghĩa, không những Marx phát hiện những quy luật
kinh tế riêng của xã hội tư bản chủ nghĩa, ông còn đưa ra những dự kiến về
sự phát triển của lịch sử - những quy luật của chủ nghĩa duy vật lịch sử.
Qua những tác phẩm của Marx, những dự kiến của một "chủ nghĩa xã hội
khoa học" đã được phác thảo ngay từ những tác phẩm thời trẻ, trong Bản
thảo kinh tế chính trị 1844, Hệ tư tưởng Đức và Tuyên ngôn của đảng cộng
sản, khám phá ra sứ mạng lịch sử của giai cấp vô sản trong việc hoàn thành
cách mạng xã hội, khẳng định xã hội tư bản chủ nghĩa đi đến chỗ triệt hủy,
giai cấp tư sản tất yếu sản xuất ra những người đào huyệt chôn nó, mô tả
