Tôi suy ngẫm về điều đó vào một buổi chiều tối khi đi dạo từ trường
Cambridge đến Nhà tưởng niệm Walker của MIT. Làm sao mà hai người
bạn - hai con người thật thà - lại có thể nhìn nhận một pha bóng theo hai
cách khác nhau? Thực ra, làm thế nào mà hai người lại nhìn nhận cùng một
sự kiện và diễn giải nó như là để ủng hộ cho quan điểm trái ngược của
mình? Vì sao một đôi vợ chồng đang cãi nhau lại nhận thấy nguyên nhân
tranh cãi của họ hoàn toàn khác nhau?
Một người bạn của tôi đến làm việc ở Belfast, Ireland trong vai trò là
một nhà báo nước ngoài, đã miêu tả cho tôi một cuộc gặp gỡ giữa anh với
các thành viên của IRA. (Irish Republican Army : Quân đội Cộng hòa
Ireland). Cuộc phỏng vấn đang diễn ra thì có tin, Giám đốc Nhà tù Maze,
một khu nhà tù giam giữ nhiều điệp viên của IRA đã bị ám sát. Các thành
viên IRA đón nhận tin này với vẻ hài lòng và coi đây là một chiến thắng
trong sự nghiệp của họ.
Người Anh không nhìn nhận vấn đề theo cách đó. Ngày hôm sau, các
tít báo ở London đều thể hiện sự tức giận sôi sục và kêu gọi sự trừng phạt.
Thực tế, người Anh nhìn nhận sự kiện như là một bằng chứng chứng minh
rằng các cuộc thào luận với IRA sẽ không dẫn tới đâu và IRA phải bị tiêu
diệt. Tôi là một người Israzel, vì vậy tôi không lạ lẫm với vòng bạo lực
luẩn quẩn như vậy. Bạo lực không phải là chuyện hiếm hoi. Nó xảy ra
thường xuyên đến mức mà chúng ta ít khi hỏi mình tại sao. Tại sao bạo lực
lại xảy ra? Liệu đó có phải là một hệ quả của lịch sử, một cuộc đua chính
trị? Hay phải có một cái gì đó mang tính phi lý trí trong mỗi chúng ta mà
nó khuyến khích bạo lực, khiến chúng ta xem xét một vấn đề theo những
cách hoàn toàn khác nhau?
Tôi, Giáo sư Leonard Lee (Đại học Columbia) và Giáo sư Shane
Frederick (Trường MIT) không đưa ra được câu trả lời. Nhưng trong quá
trinh tìm kiếm căn nguyên cho tình trạng này, chúng tôi tiến hành một loạt
các thí nghiệm để khám phá xem các ấn tượng trước đó có thể che phủ
quan điểm của chúng ta như thế nào. Chúng tôi nghĩ ra một bài kiểm tra
đơn giản trong đó, không sử dụng tôn giáo, chính trị hay các sự kiện thể
thao làm các chỉ số mà sử dụng các ly bia.
