minh. Nhưng đôi khi sự rập khuôn cũng có thể ảnh hưởng không tốt cho cả
cảm nhận và hành vi của chúng ta.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, chúng ta phản ứng khác đi khi có sự rập
khuôn về một nhóm người nào đó, đồng thời bản thân những người rập
khuôn cũng có phản ứng khác biệt khi họ nhận thức được cái mác mình bị
buộc phải đeo vào. Ví dụ, một định kiến về người Mỹ Á là họ đặc biệt có
năng khiếu về toán và khoa học. Một định kiến phổ biến về phụ nữ là họ
yếu toán. Điều này có nghĩa là phụ nữ Mỹ Á có thể bị ảnh hưởng bởi cả hai
quan niệm đó.
Thực tế đúng là như vậy. Margaret Shin, Todd Pittinsky và Nalini
Ambady đã yêu cầu một số phụ nữ Mỹ Á làm một bài kiểm tra toán khách
quan. Họ chia những người này thành hai nhóm. Một nhóm được hỏi các
câu hỏi liên quan đến giới tính. Nhóm thứ hai được hỏi các câu hỏi liên
quan tới chủng tộc. Những câu hỏi này đề cập tới ngôn ngữ họ biết, ngôn
ngữ họ nói tại nhà và lịch sử gia đình của họ tại Mỹ, do đó hướng ý nghĩ
của họ tới các vấn đề liên quan đến chủng tộc.
Thành tích của hai nhóm này khác nhau và tương xứng với các định
kiến dành cho phụ nữ nói chung và phụ nữ Mỹ Á nói riêng. Những người
được gợi nhắc mình là phụ nữ có kết quả kém hơn so với những người
được gợi nhắc mình là người Mỹ Á. Kết quả này cho thấy hành vi của
chúng ta cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các định kiến của chính mình, sự
kích hoạt các định kiến phụ thuộc vào tình trạng tinh thần hiện tại và cách
chúng ta nhìn nhận bản thân mình vào thời điểm đó.
Sự rập khuôn cũng hướng tới hành vi của con người, ngay cả khi bạn
không là một phần của nhóm bị rập khuôn đó. Trong một nghiên cứu đáng
chú y, John Bargh, Mark Chen và Lata Burrows đã cho những người tham
gia hoàn thành một bài tập sắp xếp từ xáo trộn thành câu (chúng tôi đã từng
bàn về loại bài tập này trong Chương 4). Với nhóm thứ nhất, bài tập được
dựa trên những từ mang ý nghĩa như hung hăng, thô 1ỗ, khó chịu và xâm
phạm. Với nhóm thứ hai, bài tập được dựa trên những từ mang ý nghĩa như
vinh dự, chu đáo, lịch sự và nhạy cảm. Mục tiêu của hai danh sách này là
gợi cho những người tham gia nghĩ về sự lịch sự hoặc thô lỗ do việc sắp
