cóc, cánh dơi, phổi cáo khô, thủy ngân, nước khoáng, cocain, dòng điện,...
tất cả từng được rêu rao là phương thuốc chữa cho nhiều loại bệnh khác
nhau. Người ta nói rằng khi Lincoln nằm hấp hối trên con phố đối diện Nhà
hát Ford, bác sỹ của ông đã bôi một ít “sơn xác ướp” vào các vết thương.
Xác ướp Ai Cập xay thành bột được tin là phương thuốc chữa bệnh động
kinh, áp-xe, phát ban, gãy xương, liệt, đau nửa đầu, loét và nhiều thứ bệnh
khác nữa. Cho tới năm 1908, “xác ướp Ai Cập đích thực” có thể được đặt
hàng qua catalog E. Merck - và rất có thể ngày nay nó vẫn đang được sử
dụng ở đâu đó.
Nhưng bột xác không phải là loại thuốc rùng rợn nhất. Ở thế kỷ ữ, có
một công thức về một loại thuốc “chữa bách bệnh” : “Lấy thi hài đàn ông,
24 tuổi, mới chết, có tóc màu đỏ, không bị thương, thanh danh không bị
hoen ố, và bị giết không quá 1 ngày trước đó, tốt nhất là do treo cổ, bị xử tử
hình hoặc bị đóng cọc xuyên qua người... Phơi một ngày một đêm dưới ánh
sáng mặt trời và mặt trăng, sau đó cắt thành những miếng nhỏ hoặc mẩu
dài. Rắc lên một ít bột nhựa thơm và lô hội, để nó không bị quá đắng”.
Giờ đây có thể chúng ta nghĩ mọi chuyện đã khác nhưng thực tế, giả
dược vẫn phát huy tác dụng ma thuật. Ví dụ, các bác sỹ ngoại khoa vẫn cắt
di tích mô sẹo khỏi vùng bụng, vì họ cho rằng thủ thuật này sẽ giúp chữa
bệnh đau bụng mãn tính - cho tới khi các nhà nghiên cứu thử tiến hành thủ
thuật đó và mức giảm đau ở các bệnh nhân là như nhau. Encainide,
flecainide và mexiletine là các loại thuốc không nhãn được kê đơn rộng rãi
để điều trị nhịp tim bất thường - và sau đó bị phát hiện đó là loại thuốc làm
tim ngừng đập. Khi các nhà nghiên cứu kiểm tra tác động của sáu loại
thuốc chống suy nhược hàng đầu, họ ghi nhận được kết quả là 75% tác
dụng được tạo ra trong các kiểm soát dùng giả dược. Điều tương tự cũng
đúng với phẫu thuật não cho bệnh Parkinson. Khi các bác sỹ khoan hố
trong xương sọ của các bệnh nhân mà không thực hiện toàn bộ thủ thuật,
các bệnh nhân được phẫu thuật giả có cùng kết quả với những bệnh nhân
được phẫu thuật hoàn chỉnh.
Sự thật, giả dược hoạt động bằng sức mạnh của niềm tin. Chúng hiệu
quả vì người ta tin tưởng chúng. Bạn đến gặp bác sỹ và sau đó thấy khỏe
