khi những người tiêu dùng thông báo mất mát đồ đạc trong nhà hay xe ô tô,
họ cường điệu mức độ thiệt hại vào khoảng 10%. Nhiều người mất một
chiếc tivi 27 inch nhưng lại khai báo là chiếc 32 inch; người đánh mất chiếc
tivi 32 inch lại khai báo mất chiếc 36 inch. Chắc chắn, khả năng họ ăn trộm
tiền trực tiếp từ công ty bảo hiểm là rất thấp, nhưng họ sẽ khai báo tăng quy
mô và giá trị của vật đã mất lên một chút. Điều này làm cho họ đỡ cắn rứt
lương tâm hơn.
Bạn đã bao giờ nghe đến thuật ngữ wardrobing chưa? Wardrobing là
hành động mua một món đồ nào đó, sử dụng một thời gian, rồi trả lại nó
trong một hiện trạng buộc cửa hàng phải nhận lại nhưng không thể bán
được nữa. Bằng cách thực hiện hành vi Wardrobing, người tiêu dùng không
trực tiếp lấy tiền từ công ty. Nhưng hậu quả ngành công nghiệp may mặc
phải gánh chịu ước tính hàng năm thiệt hại do wardrobing khoảng 16 tỷ
đôla (gần bằng với tổng thiệt hại của các vụ đột nhập nhà riêng và ăn trộm
xe).
Vậy các bản báo cáo chi tiêu thì sao? Trong một nghiên cứu, tôi và
Nina phát hiện ra rằng không phải tất cả các chi phí đều giống nhau xét về
khả năng giải trình chi phí công tác của mọi người. Ví dụ, mua một cái bình
với giá 5$ cho một người lạ rõ ràng là vượt quá giới hạn nhưng mua cho
người ấy một cốc nước ngọt trị giá 8$ ở một quán bar thì dễ giải trình hơn.
Sự khác biệt không phải ở chi phí của món hàng hay nỗi sợ hãi bị phát hiện
mà là khả năng của con người giải trình sự hợp lý của các khoản chi tiêu.
Một số nghiên cứu khác cũng cho những kết luận tương tự. Chúng tôi
phát hiện ra là đa số mọi người nộp lại hóa đơn thiếu trung thực cho nhân
viên hành chính.
Cách đây vài năm, tôi đã trải nghiệm về sự không trung thực. Ai đó đã
vào được tài khoản Skype của tôi (một phần mềm trực tuyến rất tuyệt vời)
và yêu cầu tôi trả một khoản tiền để lấy lại tài khoản PayPal (một hệ thống
thanh toán trực tuyến).
Tôi nghĩ thủ phạm không phải là một tên tội phạm chuyên nghiệp.
Nếu thế ta đã có thể đột nhập vào Amazon, Dell hay là một tài khoản thẻ
tín dụng và nhận được nhiều tiền hơn thế. Vì vậy, tôi nghĩ đó là một cậu
