màn hình máy tính và một chiếc hộp hình vuông được đặt ở vị trí bên phải.
Nhiệm vụ của những người tham gia là sử dụng con chuột máy tính, kéo
vòng tròn thả vào bên trong hình vuông. Ngay khi vòng tròn được thả đúng
vào hình vuông, nó sẽ biến mất khỏi màn hình và một vòng tròn mới hiện
ra ở điểm xuất phát. Chúng tôi yêu cầu những người tham gia kéo được
càng nhiều vòng tròn càng tốt và chúng tôi sẽ đếm số vòng họ kéo được
trong vòng 5 phút. Đó là cách chúng tôi tính năng suất lao động của họ - nổ
lực họ dành cho việc thực hiện nhiệm vụ này.
Cách làm này có thể làm sáng tỏ các trao đổi xã hội và thị trường như
thế nào? Nhóm thứ nhất được nhận 5$ cho việc tham gia vào thí nghiệm
ngắn này ngay khi bước vào phòng. Chúng tôi hy vọng họ sẽ áp dụng các
quy chuẩn thị trường cho tình huống này và hành động tương ứng.
Nhóm thứ hai được hướng dẫn tương tự về nhiệm vụ cơ bản của mình,
nhưng mức tiền họ được trả thấp hơn rất nhiều (50 xu cho một thí nghiệm
và 10 xu cho một thực nghiệm khác). Một lần nữa, chúng tôi trông đợi
những người tham gia sẽ áp dụng quy chuẩn thị trường cho tình huống của
mình và hành động tương ứng.
Với nhóm thứ ba, chúng tôi giới thiệu về nhiệm vụ họ phải làm với tư
cách là một yêu cầu xã hội. Chúng tôi không đề nghị trả công cụ thể cho
công sức họ bỏ ra, cũng không hề đề cập tới tiền. Chúng tôi trông đợi họ sẽ
áp dụng các quy chuẩn xã hội cho tình huống và hành động tương ứng.
Các nhóm đã làm việc với mức độ cần mẫn như thế nào? Đúng với
đặc tính của quy chuẩn thị trường, những người nhận 5$ thả được trung
bình 159 vòng; những người nhận được 50 xu, thả được trung bình 101
vòng. Đúng như mong đợi của chúng tôi, những người được trả tiền nhiều
hơn sẽ có động lực và làm việc chăm chỉ hơn (khoảng 50%).
Vậy những người làm mà không có tiền thì sao? Kết quả cho thấy,
trung bình, họ thả được 168 vòng nhiều hơn rất nhiều so với những người
được trả 50 xu. Họ đã làm việc dựa trên quy chuẩn xã hội chứ không phải
vì sức nặng của đồng tiền.
Nhiều ví dụ cho thấy, mọi người thường làm việc vì một lý do nào đó
hơn là vì tiền bạc. Ví dụ, vài năm trước, AARP đã hỏi một số luật sư liệu
