cộng hòa chống lại quân Giải Phóng. Điều làm cho anh băn khoăn hơn ấy
là mình đã từng làm Trưởng ty Công chánh mấy tỉnh và rồi, tu nghiệp nâng
cao ở Mỹ trở thành kỹ sư đặc hạng. Giờ đây lại đương chức phụ tá Giám
đốc, một công chức cao cấp. Hoang mang lo lắng dần dà xâm nhập nỗi lòng
như mưa dầm thấm đất làm nét mặt Hòa đượm phiền muộn. Còn việc có
hòa nhập được với thể chế mới hay không? Thoáng chợt nghĩ lăn tăn trong
óc về những người anh ruột thịt của Hòa, họ đã nhập thân với chế độ cộng
sản. Ấy là anh Khiêm, anh Tản, anh Minh đã bỏ nhà lên chiến khu, tham
gia cuộc kháng chiến chống giặc Pháp từ những năm 1946, 1947. Có lẽ bây
giờ các anh đang giữ những chức vụ địa vị không kém. Hòa liên hệ tạt
ngang, thằng cháu An là sỹ quan khóa 7 Thủ Đức ra trường trước năm 1960
bây giờ đã là Trung tá lính dù, cảnh ngộ thật trớ trêu. Dòng suy nghĩ lại
quay về các anh của Hòa làm anh phần nào yên tâm, thư thái, chút bình yên
chiếm ngự. Lẽ nào chế độ mới lại nỡ kỳ thị, đối xử tệ bạc với mình. Hòa
uống ngụm cà phê mát lạnh, nhận ra cái vị đậm đà, ngòn ngọt, thơm thơm
đọng ở đầu lưỡi. Anh duỗi chân ngửa đầu trên ghế sa lông êm ái, hít một
hơi căng lồng ngực rồi từ từ thở nhẹ với cảm giác nhẹ nhõm. Người bạn kia
của Hòa bỗng lên tiếng, bày tỏ thái độ:
- “Moa” e rằng chúng ta đều khó lòng thích nghi với thể chế mới. Các
“Toa” nghe radio nên đã biết, người miền Bắc quen sống với điều kiện
lương thực và nhu yếu phẩm được phân phối định mức theo tem phiếu, tất
tật từ cây kim sợi chỉ, manh quần tấm áo đến cân gạo, quả trứng. Ruộng đất
là của hợp tác xã, xưởng thợ là của nhà nước, hết thảy là của chung, nghèo
chung, khổ chung - dừng lại trong giây lát, người bạn phân trần, “Moa” ư?
Không chịu nổi kham khổ, quen sinh hoạt hàng ngày phải có cà phê, ngụm
rượu, đi ô tô, ở nhà lầu có điều hòa nhiệt độ. Hỏi rằng như thế thì chung
sống làm sao được với thể chế cộng sản.
Người bạn thứ hai vẻ do dự, dè dặt tiêp lời:
- “Moa” cũng đôi lần nghe Đài phát thanh Hà Nội nên được biết thể chế
cộng sản phân chia dân chúng thành các giai tàng xã hội. Nếu “moa” sống
ở miền Bắc sẽ là người thuộc tầng lớp tiểu tư sản trí thức. Rồi đây, chế độ
